کودکان کار و خیابان در ایران (1): ارزیابی قوانین و مقررات مرتبط

نویسنده

چکیده

اهمیت دوران کودکی و نقش بی بدیل آن در شکل دهی هویت و شخصیت افراد در چرخه زندگی، تدبیرِ انواع حمایت های قانونی برای این افراد را در کشورهای مختلف موجب شده است. در سال های اخیر بحران ناشی از شیوع همه گیری کرونا، تحریم و شوک های اقتصادی در داخل کشور و رخدادهای سیاسی در کشور افغانستان و مهاجرت گسترده آنان به ایران منجر به افزایش پدیده کودکان کار و خیابان گردیده است. پژوهش حاضر نظر به اهمیت دوران کودکی از یک سو و افزایش پدیده کودکان کار و خیابان به عنوان فعالیتی آسیب زننده از سوی دیگر درصدد بر آمده تا قوانین و مقررات این حوزه در کشور را مورد ارزیابی قرار دهد. نتایج بیانگر آن است که اگرچه تا سال 1381 قانون مشخصی در زمینه کودکان کار و خیابان وجود نداشته است اما در این سال قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در (9) ماده به تصویب رسید. در ادامه با توجه به چالش های متعدد در این قانون، در سال (1399) قانونی جامع تر تحت عنوان قانون «حمایت از اطفال و نوجوانان» به تصویب رسید که در ماده (6) آن به وظایف دستگاه ها و نهادهای مختلف اشاره شد تا علاوه بر رفع ابهام از تکالیف نهادهای متولی، دایره شمول وضعیت مخاطره آمیز برای کودکان و جرائم و مجازات ها در این زمینه نیز مشخص گردد. با این حال ضعف ضمانت اجراها و نبود زیرساخت های الزام در سازمان ها جهت انجام کامل وظایفِ تعیین شده، منجر به اجرای ناقص، غیرمستمر و دوره ای این قانون شده و در برخی موارد دستگاه ها به صورت جزیره ای به انجام وظایف اقدام می کنند.