نویسنده

• علی افضلی

چکیده

این گزارش به اهمیت به کارگیری زمین در راستای تأمین مالی دولت و شهرداری ها می پردازد و نقش تأمین مالی زمین محور را به عنوان یکی از رویکردهای اصلی توسعه زیرساخت ، برجسته می کند. کسری بودجه، دولت ها را به سمت شناسایی و استفاده از منابع جدید درآمدی سوق داده است و در این راستا روش های خلق ارزش اقتصادی بر مبنای زمین به خصوص در کشورهای در حال توسعه، می تواند نقش محوری را در این راستا ایفا کند. ویژگی های کشورهای در حال توسعه، از جمله رشد شتابان شهرنشینی، از یک سو نیازمند پاسخگویی به نیازهای فزاینده زیرساختی بوده و از سوی دیگر به دلیل تقاضای بالای زمین ، فرصتی برای دولت های ملی و محلی جهت تأمین مالی زمین محور به شمار می رود. شرایط جغرافیایی و جمعیتی ایران می تواند زمینه مناسبی برای به کارگیری چنین رویکردهایی فراهم آورد. این گزارش در پی معرفی ریشه ها، روش ها و فرصت های تأمین مالی از طریق زمین است و ناگفته پیداست این موارد نافی کارکردهای اراضی در ارتباط با سایر اهداف اجتماعی نیست. اهم نکات مربوط به شرایط ایران درخصوص تأمین مالی زمین محور، عبارت است از: • فشار مخارج بالای زیرساختی (تأسیسات زیربنایی و روبنایی) در شرایط کسری بودجه • پیچیدگی و انفعال درخصوص مدیریت زمین به سبب نبود یک سیاست مرکزی مشخص و عدم متولی یگانه در راستای سیاستگذاری کلی اراضی ناشی از ضعف و پراکندگی قوانین • عدم اتخاذ استراتژی فعال در بهره گیری از زمین به سبب نگاه غالب «کالای رایگان» به زمین دولتی • اخذ ارزش نهفته در اراضی توسط بازیگران فعال در حوزه اراضی که لزوماً دهک های پایین درآمدی نیستند • لزوم همراهی سیاست های تأمین مالی زمین محور با سیاست های کنترلی و محدودکننده تقاضای سوداگری املاک