نوع گزارش : گزارش های راهبردی
نویسنده
پژوهشگر گروه مطالعات پارلمانی دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
چکیده
یکی از گلوگاه های توانمندسازی و ارتقای کارآمدی فعالیت های دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی، بومی سازی و غربال گری ابتکارات و نوآوری کتابخانه ها و مراکز پژوهشی سایر مجالس قانونگذاری دنیا برای انتقال دانش، فنون و مهارت های سیاست خارجی به گروه های دوستی و نسل جدید دیپلمات های پارلمانی در افق گام دوم انقلاب است. یکی از تدابیر دیپلماتیک اتاق های فکر پارلمانی، شبکه سازی یافته های مطالعاتی اندیشکده ها و مراکز دانشگاهی فعال در حوزه پارلماسی و تأسیس سامانه همیار و دیجیتال دیپلماسی پارلمانی است. از طرفی بازوهای مطالعاتی مجالس جمهوری کره و پاکستان از طریق ارتباط با رابط پارلمانی اندیشکده ها، به سمت ایجاد وفاق ملی در خصوص نظام مسائل اساسی حوزه پارلمان گام برمی دارند. در این میان، شِش عنصر خلاقیت، اثربخشی، نیازسنجی، جامعیت، راهبردنگاری و آینده پژوهی، موتور پیشران اندیشکده های دیپلماسی پارلمانی در جمهوری پاکستان و جمهوری کره را شکل می دهند. از طرفی در هر دو کشور، دولت فرزند پارلمان شامل وزرایی است که سابقه فعالیت در پست های کلیدی مجالس قانونگذاری را داشته اند. این موضوع موجب شده است هر گونه کارآمدسازی دیپلماسی پارلمانی، به رویش دیپلماسی رسمی توانمند منجر شود. از طرفی رابطه معنادار اندیشکده های پارلمانی با مراکز تحقیقاتی علمی ـ کاربردی در وزارت امور خارجه و همراهی هیئت های مطالعاتی در سفرهای دیپلماتیک، موجب انطباق حداکثری مطالعات پارلمانی با دیپلماسی میدان و برآورد تمام عناصر تأثیرگذار بر دیپلماسی پارلمانی با پرورش نسل جدید دیپلمات های پارلمانی آگاه بر فناوری های نوظهور شده است.
گزیده سیاستی
ایجاد سامانه همیار و دیجیتال دیپلماسی پارلمانی، تبیین نقشه جامع نظام مسائل اساسی دیپلماسی پارلمانی و رایزنی فعال برای ایجاد کنسرسیوم رؤسای مراکز پژوهشی مجالس آسیایی، موجب میشود تا بهره وری فعالیتهای دیپلماتیک مجلس دوازدهم ارتقا یابد.
کلیدواژهها
موضوعات
بیان/ شرح مسئله
مطالعات تطبیقی از مرسومترین روشهای ارتقای ارزش افزوده مطالعاتی در حوزههای مختلف است. اشتراکگذاری دانش و تجارب کتابخانهها و مراکز پژوهشی پارلمانهای مهم دنیا، رابطه معناداری با کارآمدسازی وظایف نمایندگی دارد. به همین دلیل یکی از اولویتهای گروه مطالعات پارلمانی دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهشهای مجلس در سال 1403 به سمت بررسی تطبیقی بازوهای پژوهشی و مطالعاتی پارلمانهای دنیا و ابتکارات اتاقهای فکر مذکور در حوزه دیپلماسی پارلمانی معطوف شده است.
نقطهنظرات/ یافتههای کلیدی
پیشنهاد راهکارهای تقنینی، نظارتی یا سیاستی
برخی راهکارها و تدابیری که ارزش افزوده فعالیتهای دیپلماتیک مجلس دوازدهم با انتفاع حداکثری از ظرفیت اتاقهای فکر پارلمانی را افزایش میدهد عبارتند از:
دانش و مهارت بهعنوان یکی از دالهای سنجش اقتدار ملی، نقش مهمی را در تحقق اهداف و اولویتهای سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی قانون برنامه هفتم پیشرفت ایفا میکند و هر میزان رابطه منطقی، نظاممند و پایدار اندیشکدهها و اتاقهای فکر با مجالس قانونگذاری تقویت شود، وزن دیپلماتیک قانونگذاران برای ارتقای ارزش افزوده سیاست خارجی نیز پررنگتر شده است. از طرفی همزمان با گذار از دیپلماسی پارلمانی سنتی به دیپلماسی پارلمانی الکترونیک، فناوریهای نوظهور آثار ماندگاری را در تغییر ساختار و بهبود مستمر فعالیتهای دیپلماتیک نمایندگان برجا گذاشته است، بهطوریکه سرعت، دقت و کیفیت تأثیرگذاری اتاقهای فکر در بهبود مستمر فرایندهای مرتبط با دیپلماسی پارلمانی محسوس است.
جدول 1. سوابق مطالعاتی مرتبط با مطالعه تطبیقی مراکز پژوهشی پارلمانی
ردیف |
عنوان گزارش |
سال انتشار |
شماره مسلسل |
نام دفتر |
توضیحات |
1 |
مطالعات تطبیقی مراکز پژوهشی در جهان [1] |
1382 |
فصلنامه مجلس و پژوهش/ شماره 40 |
فصلنامه مجلس و پژوهش |
این تحقیق از پژوهشهای مفید در حوزه مطالعات مراکز پژوهشی پارلمانی است، اما در دو دهه گذشته، ساختار و راهبرد مراکز پژوهشی و اولویتهای آنان با تغییرات زیادی همراه بوده است. |
2 |
راهبرد مرکز خدمات پژوهشی پارلمان اروپا [2] |
1401 |
18278 |
دفتر مطالعات سیاسی |
در این گزارش، ساختار و راهبرد مطالعاتی مرکز خدمات پژوهشی پارلمان اروپا بررسی و از طریق پایش موضوعها به مهمترین نظام مسائل اساسی اتحادیه اروپا اشاره شده است. |
جدول 2. تحلیل پیشینه تقنینی
ردیف |
عنوان قانون |
مرجع تصویب |
تاریخ تصویب |
نکات برجسته |
1 |
تبصره سوم ماده (45) قانون آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی [3] |
مجلس شورای اسلامی |
- |
در این تبصره تصریح گردیده کمیسیونهاى تخصصى مجلس شورای اسلامی مىتوانند به تعداد کافى مشاور ذىصلاح بهویژه از میان نمایندگان ادوار که در حوزههای مرتبط با کمیسیون صاحب تخصص و تجربه باشند از طریق هیئت رئیسه به خدمت بگیرند. |
2 |
مجلس شورای اسلامی |
1374/09/19 |
این قانون مشتمل بر دوازده ماده و یک تبصره است و در آن مهمترین مأموریت و اهداف تأسیس مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی آورده شده است. |
3. بازوهای مطالعاتی و پژوهشی مجلسین جمهوری اسلامی پاکستان
«مجلس شورای پاکستان» شامل رئیسجمهور و دو مجلس ملی و سنا، براساس «نظام پارلمانی فدرال چندحزبی دمکراتیک» پایهگذاری شده است. هریک از ایالتها دارای مجلس جداگانه است که تعداد اعضای آن با رأی مستقیم مردم انتخاب می شوند. علاوهبر کرسی مجالس ایالتی که برای ایالات بلوچستان، پنجاب، سرحدات شمال غربی و سِند اختصاصیافته، کرسیهایی نیز برای غیرمسلمانان اختصاص یافته است [5]. در این میان یکی از مهمترین ارکان مجلسین جمهوری اسلامی پاکستان، کتابخانه و مراکز پژوهشی است که نقش مهمی را در ارتقای کیفیت خدمات نمایندگی به مردم در سه حوزه قانونگذاری، نظارت و دیپلماسی پارلمانی ایفا میکنند.
«اداره تحقیقات مجلس ملی پاکستان» در سال 1988 بهعنوان اتاق فکر مجلس ملی تأسیس شد و فعالیت خود را براساس پنج اصل «تهیه به موقع گزارشها، دقیق بودن اظهارنظرات، حفظ شخصیت فراجناحی، اعتبار و اصالت» پایهگذاری کرده است. این اداره، علاوهبر تولیدات پژوهشی مبتنیبر تقاضای نمایندگان، بر «محصولات پژوهشی خودمولد» نیز تأکید دارد و مدیران ارشد آن، بهدنبال آن هستند تا از طریق ترسیم «رویکردهای خلاقانه برای تحلیل سیاست»، به کاهش هزینههای اداره کشور کمک نمایند. ابتکار عمل اداره تحقیقات مجلس ملی پاکستان، در برآورد «پیشنیازهای قانونی» و ارتقای توان پیشبینیپذیری نظام مسائل اساسی حوزه پارلمان، بخشی از نوآوری این اداره برای کاهش هزینههای اداره کشور و افزایش بهرهوری پارلمان است.
تهیه خلاصه تحقیقاتی، متن سخنرانی، تهیه اطلاعات پایه درخصوص کشوری خاص برای هیئتهای دیپلماتیک، مطالعات تطبیقی، تهیه دادهها و آمارهای مورد نیاز نماینده در مناظرات و مباحث کمیتههای مجلس و پشتیبانی از قانونگذاران برای مشارکت فعال آنان در رویدادهای محلی، ملی و بینالمللی از وظایف اصلی اداره تحقیقات مجلس ملی است. تهیه راهبرد پیشنهادی برای مشارکت هیئتهای دیپلماتیک مجلسین پاکستان در مجامع بینالمللی همچون سازمان ملل، اتحادیه بینالمجالس جهانی، مجمع مجالس آسیایی، «کنفرانسهای بینالمللی پارلمانی»،سمینارها، «کارگاههای آموزشی» و «جلسات رسمی دوجانبه» از دیگر وظایف کلیدی اداره تحقیقات پارلمان پاکستان است. یکی دیگر از کارکردهای مهم این مرکز، «خدمات سخنرانینویسی» به رؤسای مجلسین، نواب رئیس، رهبران احزاب اکثریت و اقلیت و قانونگذاران مجالس سنا و ملی است.
«تهیه خلاصه تقنینی» در مورد لوایح و احکامی که باید در مجلس سنا مطرح شود یا توسط مجلس ملی ارسال شود، از دیگر وظایف اداره تحقیقات پارلمان جمهوری اسلامی پاکستان است. از دیگر وظایف این مرکز میتوان به تهیه خلاصه گزارشهایی که قرار است در مجلس ارائه شود، اشاره کرد. اداره تحقیقات همچنین تمام ابتکارات اتخاذ شده توسط دبیرخانه مجلسین پاکستان که نیاز به پشتوانه پژوهشی دارد را تکمیل میکند.
یکی دیگر از بازوهای پژوهشی پارلمان جمهوری اسلامی پاکستان، کتابخانه است که نزدیک به پنجاه سال از تأسیس آن میگذرد.کتابخانه مجلس سنا با خرید هفده کتاب، بلافاصله پس از تصویب قانون اساسی پاکستان در آوریل 1973 تأسیس شد. رسالت کتابخانه، ارائه خدمات به کاربران با ارائه منابع، خدمات و «دروازههای اطلاعاتی» باکیفیت است. برای انجام این مأموریت، کتابخانه متعهد به مطلوبیتهای ذیل است:
افق کاری کتابخانه مجلس سنا به سمتی ریلگذاری شده است که آن را به «مرکز قوی استعلام فکری» تبدیل کند و اغلب سناتورها برای رفع نیازشان از خدمات آن استفاده کنند. ایجاد فضای مطالعه و «شبکهسازی رایانههای شخصی» قانونگذاران، تهیه کتابها و نشریات مرجع مرتبط با حوزه قانونگذاری و دیپلماسی پارلمانی در دو قالب فیزیکی و الکترونیکی و تهیه اسناد پشتیبان مطالعاتی بهصورت لوحهای فشرده و فیلم، بخشی از ابتکارات کتابخانه سنا برای مستندسازی برخط و هوشمند منابع کتابخانهای است. این کتابخانه نزدیک به بیست هزار جلد کتاب در حوزههای مرتبط با قانون اساسی، «رویههای پارلمانی»، امور بینالملل و قانونگذاری دارد. این کتابخانه با «دیجیتالسازی» بخشهای مختلف کتابخانه، کیفیت خدماتدهی به کاربران را افزایش داده است. اطلاعات موجود در این کتابخانه از هر کجای دنیا از طریق «فهرست دسترسی عمومی برخط» (وب OPAC) قابل دسترسی است.
شکل 1. کتابخانه مجلس سنای پاکستان [6]
برای استناد سریع، کتابخانه سند «فهرست الفبایی قوانین پاکستان 1836 تا 2014» را تحت راهنمایی و نظارت «سناتور محمد انور بهیندر» تهیه کرده که این کتابخانه دارای یک اتاق مطالعه برای سناتورها مجهز به ملزومات مورد نیاز نمایندگی است.
«مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان» با مصوبه سیزدهمین مجلس شورای ملی در پانزدهم دسامبر 2008 بهعنوان رکن پژوهشی پارلمان پاکستان پایهگذاری شد. تأسیس این مؤسسه، مولود همکاری فراجناحی در مجلس شورای ملی بود، زیرا تمامی احزاب اکثریت و اقلیت با هم کار کردند و درنهایت لایحه مرتبط با تأسیس این مؤسسه به تصویب رسید و فعالیت خود را از آوریل 2007 آغاز کرد. دوره زمانی انجام تحقیقات از یک تا پانزده روز متغیر است.
مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان بهدنبال تقویت یک نقش واسطهای بین قانونگذاران و جامعه مدنی است بهویژه در زمینه برآورد کیفیت مصوبات پارلمان از نگاه مردم است. برگزاری «جلسات استماع عمومی» بخشی از رویکرد این مؤسسه برای تسهیل فرایند مردمیسازی پارلمان است. از نگاه مدیران ارشد این مؤسسه، مصوبهای که با اقبال عمومی مواجه نشود از پتانسیل لازم برای ایجاد تغییرات در جامعه برخوردار نخواهد بود. در اساسنامه این مؤسسه تصریح شده است که یکی از رسالتهای آن باید به سمت ارتقای آگاهی اقشار مختلف جامعه نسبت به نقش و عملکرد مجلسین پاکستان معطوف شود. این مؤسسه برنامههای منظمی را نیز در ایالتهای پاکستان با تمرکز بر نقش جوانان در افزایش مشارکت قانونگذاران در فرایند قانونگذاری برگزار میکنند. رمزگشایی از این موضوع نشان میدهد که جدا از بالا بردن سطح دانش مردم به وظایف و ساختار پارلمان، موضوع جوانگرایی و افزایش نقشآفرینی آنان در ارتقای کارآمدی مجلسین پاکستان نیز از اولویتهای مؤسسه خدمات پارلمانی است.
شکل 2. مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان [7]
مؤسسه خدمات پارلمانی بهمنظور افزایش «بهرهوری نمایندگان پارلمان»، اطلاعات و دادههای آماری را در سه سطح ایالتی، ملی و بینالمللی تفکیک کرده است. از طرفی ایجاد سامانه هوشمند اسناد پژوهش پایه، یکی دیگر از ابتکارات این مؤسسه برای دسترسی سریع به پیشینه مطالعاتی موضوعهای مطروحه در پارلمان است.
تهیه و توزیع مقالات تحقیقاتی، تدوین مقالات موردی، گردآوری دادههای مستند، تهیه بیانیههای پارلمانی و تهیه پیشنویس متن سخنرانی برای رئیس مجلس ملی، نایبرئیس، رهبر حزب اقلیت مجلس، اعضای مجلس ملی و دبیرکل مجلس ملی از مهمترین وظایف مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان است، بهطوریکه بخش قابلتوجهی از نیاز هیئتهای دیپلماتیک مجلسین پاکستان توسط این مؤسسه تهیه میشود. این مؤسسه هرساله با انتشار «گزارش سالیانه پارلمانی»، تمامی فعالیتها و ابتکارات انجام شده توسط مجلسین پاکستان را به اطلاع افکار عمومی میرساند [8]. مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان دارای چهار میز تخصصی روابط بینالملل، امور اقتصادی، امور قانون اساسی و مجلس و میز تحولات سیاسی و اجتماعی بوده که رسالت هریک از میزها، دادهپردازی و ارائه دادههای پردازش شده به قانونگذاران است.
مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان در تلاش است با برگزاری سمینارهای ملی به تقویت دیپلماسی عمومی و دیپلماسی پارلمانی کمک کند. بررسی محورها و موضوعات سمینارها این نکته را واضح میسازد که مهمترین اولویتها در سطح ملی و بینالمللی برای پارلمان پاکستان چه موضوعاتی است.
یکی از اولویتهای دیپلماتیک مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان، تمرکز پیرامون پژوهشهای مرتبط با دیپلماسی کریدور اقتصادی چینـ پاکستان است. تغییرات آبوهوایی و امنیت غذایی از دیگر نظام مسائل اساسی جمهوری اسلامی پاکستان از نگاه اندیشکدههای مطالعاتی پاکستان است. یکی دیگر از اولویتهای دیپلماتیک این مرکز، بررسی ظرفیتهای تقنینی و نظارتی مجلسین پاکستان در حوزه دیپلماسی مهاجرت و اشتغال اتباع پاکستان در خارج از کشور بهویژه کشورهای حوزه خلیج فارس است.
مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان در حوزه حکمرانی شهری نیز فعال است که از مصداقهای آن میتوان به همایش حکمرانی شهری- دیدگاه اسلامی در 29 سپتامبر 2022 اشاره کرد. در این کنفرانس بیش از 150 نماینده ازجمله پژوهشگران پارلمانی از مجلس ملی و سنای پاکستان، مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان، کارشناسان قانونگذاری، دانشگاهیان و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری از رشتههای علوم سیاسی، سیاست عمومی، علوم اجتماعی، معارف اسلامی، علوم انسانی و روابط بینالملل حضور داشتند.
یکی دیگر از کارکردهای مرکز خدمات پژوهشی مجلسین پاکستان، رفع نیاز و پاسخ به درخواست پژوهشی کمیتههای دائمی است. علاوهبر تهیه گزارشهای تقنینی، این مؤسسه، هرساله با تهیه بسته پژوهشی مرتبط با لایحه بودجه، ابعاد مختلف آن را بررسی میکند. مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان با رصد، جمعآوری و غربالگری دادهها و موضوعهای مهم بینالمللی، بهدنبال بالا بردن ارزش افزوده مطالعات مرتبط با حوزه قانونگذاری، نظارت و دیپلماسی پارلمانی و همچنین شناخت بهتر قانونگذاران از تحولات جاری و روندهای پیش رو است که از مصادیق آن میتوان به برگزاری چهلوپنجمین «مجمع سالیانه پارلمان برای اقدام جهانی» و سیزدهمین «مجمع مشورتی نمایندگان پارلمان در مورد دیوان کیفری بینالمللی و حاکمیت قانون» در بیستوهشتم تا سی اکتبر 2024 اشاره کرد. در این کنفرانس بیش از 100 نماینده مجلس از 24 کشور حضور داشتند.
«مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان» توسط هیئت رئیسه هدایت میشود و علاوهبر قانونگذاران مجلس ملی، به نمایندگان مجالس ایالتی نیز خدمات پژوهشی ارائه میدهد. از دیگر وظایف این مؤسسه، ارائه خدمات کیفیتمحور به همه ذینفعان ازجمله خبرنگاران پارلمانی، سازمانهای غیردولتی و نهادهای مدنی است. «قانون مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان» به صراحت تصریح میکند که هدایت و نظارت بر امور مؤسسه در اختیار «شورای سیاستگذاری» است. براساس این قانون، رئیس مجلس سنا و رئیس مجلس ملی، مسئولیت معرفی اعضای این شورا را برعهده دارند.
جدول 3. ترکیب شورای سیاستگذاری مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان [9]
ردیف |
ترکیب |
سمت |
1 |
رئیس مجلس سنا یا رئیس مجلس شورای ملی (به مدت سه سال بهصورت گردشی است) |
رئیس |
2 |
نایبرئیس مجلس سنا یا نایبرئیس مجلس ملی(بهصورت گردشی برای مدت سه سال) |
نایبرئیس |
3 |
وزیر امور پارلمانی دولت پاکستان |
عضو |
4 |
رئیس مجلس ایالتی و در غیاب وی، معاون رئیس مجلس مربوطه |
عضو |
5 |
چهار عضو مجلس سنا توسط رئیس مجلس سنا براساس نمایندگی حزب با مشورت رهبران احزاب پارلمان |
عضو |
6 |
هشت نفر از اعضای شورای ملی به پیشنهاد رئیس مجلس براساس نمایندگی حزب با مشورت رهبران احزاب پارلمان |
عضو |
7 |
دبیر مجلس سنا |
عضو شبه رسمی |
8 |
دبیر مجلس ملی |
عضو شبه رسمی |
9 |
مدیر اجرایی مؤسسه |
عضو شبه رسمی |
رئیس مجلس سنای پاکستان «سیدیوسف رضا گیلانی» در تاریخ 9 آوریل 2024 بهعنوان نهمین رئیس مجلس سنای پاکستان سوگند یاد کرد و بهعنوان دوازدهمین رئیس شورای سیاستگذاری این مؤسسه منصوب شد.
معاون اجرایی، مسئولیت تضمین عملکرد مؤسسه و اجرای امور اداری آن را برعهده دارد. قانون مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان، به معاون اجرایی این اختیار را تفویض کرده بهطور مستقل برنامههای آموزشی و پژوهشی مؤسسه را برای نمایندگان و کارکنان مجلس تدوین و اجرا کند. از دهم ژوئن 2024، «محمد راشد مفضول ذکا»، مسئولیت «معاونت اجرایی مؤسسه خدمات پارلمانی» را برعهده دارد. او مدرک دکترای روابط بینالملل (1998-1997) و کارشناسی ارشد مطالعات استراتژیک (1994-1993) را با رتبه ممتاز از «دانشگاه قائد اعظم» اسلامآباد اخذ کرد و سردبیر «خلاصه تحقیقات پارلمانی» است که پرخوانندهترین نشریه ماهیانه پارلمانی میباشد.
شکل 3. رئیس شورای سیاستگذاری و معاون اجرایی مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان [10]
سیدیوسف رضا گیلانی رئیس مجلس سنا و رئیس شورای سیاستگذاری مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان
|
محمد راشد مفضول ذکا معاون اجرایی مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان
|
مؤسسه خدمات پارلمانی بهمنظور افزایش بهرهوری کمیتهها، علاوهبر پاسخ به سؤالات نمایندگان، به ارتقای کیفی «فرایندهای تحقیقاتی کمیتهها» نیز کمک میکند.
با وجود سابقه کم، مؤسسه خدمات پارلمانی موفق شده است انتشارات متعددی را در این بازه زمانی کوتاه منتشر نماید که از مصادیق آن میتوان به «کتابچه جهتگیری اعضا 2008»، «دفترچه جهتگیری سناتورها 2009»، «راهنمای تجزیهوتحلیل بودجه برای نمایندگان پارلمان» و «راهنمای مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان برای جوانان 2010» اشاره کرد. مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان همچنین با تهیه مجموعه برنامههای آموزشی برای جوانان ایالتها، ارتقای آگاهی آنان نسبت به شرح وظایف پارلمان را در اولویت قرار داده است. برخی ابتکارات این مؤسسه عبارتند از:
مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان، با تأسیس «مرکز منابع پارلمانی» در «اقامتگاه نمایندگان» در اسلامآباد، بهصورت شبانهروزی خدمات رایگان همچون اتاق جلسه، چاپ، اسکن، تحویل نشریههای روزانه و خدمات اینترنتی را به قانونگذاران ارائه مینماید. مرکز منابع دارای یک اتاق کنفرانس مجهز است که شامل پروژکتور چندرسانهای، صفحه نمایش پروژکتور، تلویزیون صفحه تخت و شبکه کابلی رسانهای است.
دسترسی سریع به دادههای اینترنتی مورد نیاز نمایندگان و ایجاد پایگاه جامع بانک گزارشها و تحقیقات انجام شده، بخشی از خدمات مرکز منابع پارلمانی به قانونگذاران مستقر در اقامتگاه نمایندگان است، بهطوریکه آنان جدا از محیط کار، درصورتیکه در اقامتگاه خود نیاز به دادههای دیجیتال داشته باشند، از امکانات این مرکز استفاده میکنند. بیشترین درخواست قانونگذاران از مرکز منابع پارلمانی به سمت موضوعهای مرتبط با ارتباطات، اقتصاد، محیط زیست، حقوق بشر، روابط بینالملل، فناوری اطلاعات، قانونگذاری، حکومت محلی، دین، سیاست جهانی و تاریخ جهانی معطوف شده است. برگزاری دورههای آموزشی ویژه همچون «ارتباطات انگلیسی برای قانونگذاران» و «مهارتهای محاسباتی» نیز درصورتیکه نمایندگان مجلس مایل به شرکت در آنها باشند توسط مرکز منابع پارلمانی ترتیب داده میشود.
مؤسسه خدمات پارلمانی پاکستان از ژانویه 2012 در حال توسعه یک پایگاه داده از قوانین ملی و بینالمللی با هدف ارائه خدمات پیشنویس قانون، تحقیق در مورد ارزیابی لوایح، طرح سؤالات، پیشنهادها و قطعنامهها در صورت نیاز است. این مؤسسه جهت آشنایی قانونگذاران بهویژه نمایندگان جدیدالورود با وظایف و کارکرد نمایندگی، دورههای آموزشی را در حوزه آشنایی با قانون آییننامه داخلی، اخلاق حرفهای، فرایند تصویب قانون بودجه و ظرفیتهای نظارتی مجلسین پاکستان برگزار میکند. این مؤسسه از روشهای چندلایهای برای تقویت ارتباط دوسویه با مردم و شبکه خبرگان استفاده میکند.
4. بازوهای پژوهشی و مطالعاتی مجلس ملی جمهوری کره
کتابخانه، دفتر سیاستگذاری بودجه و مرکز خدمات پژوهشی، سه رکن مطالعاتی مجلس شورای ملی جمهوری کره را تشکیل میدهند.
شکل 4. جایگاه ارکان پژوهشی در ساختار مجلس ملی جمهوری کره [11]
«کتابخانه مجلس ملی جمهوری کره» در سال 1952 میلادی تأسیس و بزرگترین کتابخانه علوم انسانی و اجتماعی در جمهوری کره است. رئیس کتابخانه همتراز معاون وزیر است و بهعنوان مشاور سیاسی رئیس مجلس ملی، بهصورت غیرمستقیم در حکمرانی پارلمان ایفای نقش میکند.
شکل 5. اون چون لی؛ رئیس کتابخانه مجلس ملی از سال 2016 [12]
«اون چون لی» از سال 2016 مسئولیت ریاست کتابخانه مجلس ملی را برعهده دارد که نشانگر ثبات و قوام مدیریتی در حوزه دیپلماسی پارلمانی پژوهشی است؛ بهطوریکه تکثر احزاب در پارلمان و تغییر مداوم احزاب حاکم، تأثیری کمی بر سیاستهای پژوهشی داشته است. از طرفی از منظر جغرافیای پژوهشی، مرکز خدمات پژوهشی و کتابخانه در یک فضای سبز و ساختمان مجهز به فناوریهای روز قرار دارند که این بر کیفیت پژوهشهای پارلمانی تأثیر مثبت داشته است. از طرفی تمامی بالهای مطالعاتی و پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره در محیط پیرامونی ساختمان اصلی مجلس ملی قرار دارد تا سرعت و چابکی فرایند انتقال یافتههای پژوهشی به قانونگذاران تسریع شود.
جدول 4. فرایند تحول و خلق ابتکار عمل در کتابخانه مجلس ملی جمهوری کره [13]
سال رویداد / نوآوری |
توضیحات |
بیستم فوریه 1952 |
افتتاح کتابخانه مجلس ملی |
26 نوامبر 1963 |
تصویب «قانون کتابخانه مجلس شورای ملی» |
9 سپتامبر 1975 |
انتقال کتابخانه به ساختمان اصلی مجلس ملی |
20 فوریه 1988 |
افتتاح ساختمان هوشمند کتابخانه مجلس ملی |
31 دسامبر 1997 |
پایهگذاری طرح بنیادین «کتابخانه ملی دیجیتال» |
18 فوریه 2005 |
اجازه استفاده از امکانات کتابخانه به کاربران بالای 18 سال |
27 آوریل 2009 |
انتقال «بایگانی مجلس ملی» به کتابخانه |
سوم فوریه 2010 |
میزبانی رویداد «کتابخانه زنده» |
26 اوت 2011 |
تأسیس کتابخانه حقوق |
دوم ژانویه 2012 |
افتتاح «خدمات سیار کتابخانه مجلس ملی» |
14 مه 2014 |
افتتاح «مرکز اطلاعات حقوقی» |
22 آوریل 2015 |
میزبانی «چهارمین کنفرانس بینالمللی کتابخانههای ویژه آسیایی» |
4 ژوئن 2015 |
افتتاح «سامانه اطلاعات پارلمانی مجلس ملی و شوراهای محلی» |
کتابخانه مجلس ملی، خدماتی مانند انتشارات، گسترش کتابخانه دیجیتال، بایگانی اسناد مجلس شورای ملی و ارائه خدمات مرجع در حوزه دیپلماسی پارلمانی پژوهشی را برعهده دارد. رئیس کتابخانه توسط رئیس مجلس و با موافقت هیئت رئیسه تعیین یا عزل میشود. کتابخانه با حمایت از آثار پژوهشی مرتبط با وظایف و کارکرد مجلس شورای ملی به سمت نشر کتاب، نشریات، مقالات و مطالب چندرسانهای اقدام و از طریق ایجاد بانک پژوهشهای مرجع در حوزههای علوم اجتماعی و علوم انسانی، پشتیبانی پژوهشی از نمایندگان را در اولویت قرار داده است.
کتابخانه مجلس ملی جمهوری کره از 6 واحد دفتر اطلاعرسانی، کتابخانه حقوقی، دفتر مدیریت اطلاعات، دفتر خدمات اطلاعات، بایگانی مجلس ملی و دفتر برنامهریزی و مدیریت تشکیل شده است.
واحد انتشارات کتابخانه به اموری مانند انتشار «ماهنامه کتابخانه مجلس شورای ملی» و بخش «رصد و مشاهده کتب»، تهیه گزارشهای سالیانه و انتشار «کتاب واقعیات» میپردازد. بخش رصد کتب نیز رسالت شناسایی و غربالگری کتابهای منتشر شده در حوزه پارلمانی، خلاصهنویسی آنها و ارسال آنها به قانونگذاران را برعهده دارد. بخش همکاریهای بینالمللی نیز مأموریت اشتراکگذاری دادهها و همافزایی تجارب با همتایان خود در سایر کشورها را برعهده دارد که از مصادیق آن میتوان به برگزاری «اولین کنفرانس انجمن کتابداران پارلمانی آسیا و اقیانوسیه» اشاره کرد [14].
«دفتر سیاستگذاری بودجه مجلس ملی» در اکتبر سال 2003 شکل گرفت و مأموریت آن انجام تحقیقات لازم در زمینه مسائل مربوط با بودجه سالیانه کشور و قرار دادن نتایج این تحقیقات در اختیار نمایندگان مجلس است. این دفتر از چهار دفتر فرعی تشکیل شده که عبارتند از دفتر مدیریت و برنامهریزی، دفتر تحلیل بودجه، دفتر تحلیل مسائل اقتصادی و اداره ارزیابی برنامهها.
شرح وظایف این دفتر همتراز دیوان محاسبات در جمهوری اسلامی ایران است. بهعبارتی این دفتر جدا از نظارت بر روند مالی دستگاههای اجرایی، گزارشهایی را نیز جهت چابکسازی و بهبود مستمر فرایندهای بودجهریزی تهیه میکند. این مرکز همچنین دارای یک سایت اینترنتی میباشد که امکان دسترسی شهروندان به گزارشهای مرکز و برنامههای آتی مجلس ملی را فراهم کرده است. دفتر سیاستگذاری بودجه مجلس ملی از پنج بخش واحد تحلیل بودجه، دفتر برآورد و تحلیل مالیاتی، دفتر تحلیل اقتصادی و دفتر برنامهریزی و مدیریت تشکیل شده است.
«مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی کره» یا نارس در 25 مارس 2007 مطابق با ماده (22-3) «قانون مجلس ملی» و «قانون خدمات پژوهشی مجلس ملی» تأسیس شد. این مرکز به درخواست نمایندگان و کمیتههای مجلس بهصورت علمی و تخصصی در مورد موضوعات قانونگذاری و سیاستگذاری تحقیق و تحلیل میکند.
شکل 6. مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره [15]
مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره در حوزه دیپلماسی پارلمانی پژوهشی بسیار فعال است. این مرکز اولین سمینار بینالمللی خود را در سال 2010 برگزار کرد و تا سال 2024 میزبان 13 سمینار بینالمللی بوده است که بیش از 40 کشور در آن شرکت کردهاند. همچنین خدمات پژوهشی پارلمانی در حال ایجاد یک شبکه جهانی برای به اشتراکگذاری اطلاعات میان ایالات متحده، اتحادیه اروپا، ژاپن و توسعه خدمات پژوهشی با اکثر کشورهای جهان است. در راستای تحقق این امر خدمات پژوهشی پارلمانی تفاهمنامههایی با مؤسسات داخلی و بینالمللی منعقد کرده است.
رئیس مرکز پژوهش، یک مقام دولتی در ساختار سیاسی است و بهاندازه معاون وزیر به او حقالزحمه پرداخت میشود. رئیس، باید از حرفهای بودن و حفظ بیطرفی سیاسی در اداره امور خود اطمینان حاصل کند. او، نظارت کلی بر امور خدمات پژوهشی را زیر نظر رئیس مجلس اعمال میکند و نیروی انسانی فعال در مرکز را هدایت و نظارت خواهد کرد. مقامات دولتی درجه پنج و بالاتر در خدمات پژوهشی مجلس، توسط رئیس مجلس منصوب و عزل میشوند و سایر مقامات دولتی توسط رئیس خدمات پژوهشی مجلس منصوب و عزل خواهند شد. رئیس مجلس میتواند بخشی از اختیارات خود را برای تعیین مقامات به رئیس مرکز تفویض کند. یکی از دلایل موفقیت مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره، برخورداری رئیس آن از اختیارات کافی و استقلال عمل لازم است و برای اتخاذ هر تصمیمی نیاز به اخذ مجوز و موافقت مقامات بالادستی ندارد. گفتنی است، از ماده 4 الی 9 اساسنامه این مرکز به موضوع وظایف و اختیارات رئیس آن پرداخته شده است.
شکل 7. رئیس و نشان مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره [16]
لوگوی مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره
|
پارک سانگ چول رئیس خدمات پژوهشی مجلس ملی
|
جدول 5. اهداف و کارکرد مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی کره [17]
کارکرد اصلی |
روشهای اجرا |
ارائه خدمات سریع پژوهشی |
- تولید گزارشهای مختصر تحقیق - تلخیص گزارشها - ارائه خدمات پژوهشی در قالب گزارش و مشاوره از طریق برگزاری جلسات توجیهی تلفنی و حضوری |
انتفاع حداکثری از ظرفیت دانش و پژوهش با هدف ارتقای کارآمدی پارلمان |
- تهیه پژوهشهای تخصصی ناظر به حوزه قانونگذاری و دیپلماسی پارلمانی - تحقیق و تهیه گزارش موردی درخصوص درخواست نمایندگان و کمیتههای مجلس در حوزه قانونگذاری و سیاستگذاری - برگزاری جلسات توجیهی تلفنی و حضوری با نماینده درخواستکننده - استفاده از شبکه خبرگان بیرونی - «تقویت تحقیقات همتایان» و بالا بردن ارزش افزوده پژوهشی سایر مراکز تحقیقاتی - ارتقای مهارت کارکنان برای انجام پژوهشهای تقنینی و نظارتی |
پاسخ به درخواست نمایندگان و کمیتههای مجلس ملی |
- قانونگذاران مجلس ملی کره جنوبی، درخواستشان را از طریق وبسایت (http://nals.assembly.go.kr) یا از طریق تلفن و دورنگار به این مرکز ارسال میکنند. |
مردمیسازی پارلمان از دریچه افکارسنجی نظر شهروندان و جامعه خبرگان در قبال عملکرد نمایندگان |
- نظرسنجی و افکارسنجی نظرات شهروندان در قبال پژوهشهای انجام شده - تقویت پل ارتباطی مجلس با گستره عمومی از طریق استفاده از ظرفیت خبرگانی جامعه برای بهبود و مردمیسازی پژوهشهای قانونگذاری |
اهتمام به دیپلماسی پارلمانی پژوهشی از طریق برگزاری همایشهای بینالمللی یا برگزاری نشست رؤسای کتابخانهها و مراکز پژوهشی پارلمانی به میزبانی جمهوری کره
|
- برگزاری همایشهای مشترک با سایر مراکز تحقیقاتی، یکی دیگر از تدابیر نارس برای بهبود مستمر کیفیت ارائه خدمات پژوهشی است. در این خصوص تقاضای سایر مراکز مطالعاتی برای انجام همایش مشترک باید حداقل 30 روز قبل از برگزاری آن، برای این مرکز ارسال شود. - کمک به توسعه مدیریت دانش قانونگذاری از طریق برگزاری همایشهای بینالمللی با مشارکت انجمنهای علمی و دانشگاهی، بخشی از کارکرد مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی کره است. با وجود سابقه نسبتاً محدود مرکز که تأسیس آن به سال 2007 بازمیگردد، تاکنون چندین سمینار بینالمللی با هدف اشتراکگذاری تجارب مجالس دنیا در جهت ارتقای وظایف نمایندگی و بررسی چالشهای پیش رو بین مراکز پژوهشی مجالس قانونگذاری دنیا به میزبانی مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره برگزار شده است. |
توانمندسازی ظرفیتهای نظارتی قانونگذاران
|
- مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی کره جنوبی با ایجاد یک کمیته دائمی و رصد عملکرد دستگاههای اجرایی، تدوین گزارشهای نظارتی را با هدف ارتقای اهرمهای نظارتی مجلس ملی بر دستگاههای اجرایی در اولویت قرار داده است. - آسیبشناسی فعالیتهای دولت و تهیه گزارشهای نظارتی - شرکت در جلسات استماع تقنینی |
بهبود مستمر فرایندها |
به این منظور در ساختار سازمانی نارس، یک کمیته دائمی برای ارائه پیشنهاد در راستای وضع بهتر قوانین و مدیریت بهتر ساختارها و رویهها ایجاد شده است. در این خصوص بخش پژوهشی با انجام تحقیقات و پژوهشهای مرتبط، کمیته دائمی را پشتیبانی میکند و از این طریق به تقویت اثربخشی و تداوم نظارت مجلس ملی بر دستگاههای اجرایی یاری میرساند. |
نارس بر این باور است که «شبکهسازی» بین مراکز خدمات پژوهشی به یک نیاز مشترک بین مجالس قانونگذاری دنیا تبدیل شده است. از نظر این مرکز، اجماع اندیشکدههای مجالس دنیا برای ایجاد یک سامانه هوشمند تبادل تجارب و دستاوردها، به ارتقای کارآمدی نهاد پارلمان در ساختار حکمروایی کمک قابلتوجهی میکند. در همین رابطه، یازدهمین سمینار بینالمللی نارس در 17 مه 2022 با عنوان «کمک به توسعه نظام قانونگذاری از طریق اشتراکگذاری تجارب و شبکهسازی بین مراکز پژوهشی مجالس قانونگذاری دنیا» بهصورت مجازی در سئول برگزار شد. «فراهم کردن زمینهای برای بحث پیرامون بهترین راهبرد و الگو برای حمایت از فعالیتهای پارلمانی» مهمترین هدف این سمینار عنوان شد. نارس بر این باور است که اشتراکگذاری دانش، مهارت و تجربه بین «هیئتهای پارلمانی پژوهشی»، میتواند به توسعه ادبیات، رویه و یک الگوی مشترک در حوزه حکمرانی پارلمانی کمک کند.
شکل 8. نمودار ساختار خدمات پژوهشی مجلس ملی [18]
مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی، دارای دو مشاور است که مشاور تحقیقات سیاسی و اداری به دفتر تحقیقات سیاسی و اداری و مشاور پژوهشی جامعه و فرهنگ، به دفتر پژوهش جامعه و فرهنگ، مشاوره میدهد. همچنین 12 تیم به دفاتر پژوهشی جهت انجام امور و درخواستهای پژوهشی کمک میکنند.
جدول 6. دفاتر تخصصی مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره [19]
دفاتر تخصصی |
واحدهای تابعه |
دفتر تحقیقات سیاسی و اداری |
- گروه مطالعات سیاسی و امور پارلمانی - گروه مطالعات قضایی و قانونگذاری - گروه مطالعات امنیت و منافع ملی |
دفتر تحقیقات اقتصادی و صنعتی |
- گروه مالی و تجارت منصفانه - گروه اقتصادی و مالیه عمومی - گروه صنعت، منابع، کشاورزی و شیلات - گروه امور دریایی، زمین و حملونقل |
دفتر تحقیقات اجتماعی و فرهنگی |
- گروه کار و محیط زیست - گروه آموزش و فرهنگ - گروه مخابرات علم و رسانه - گروه برابری جنسیتی بهداشت و رفاه |
دفتر پژوهش جامعه و فرهنگ |
- گروه فرهنگ - گروه نظام مسائل اساسی اجتماعی |
دفتر برنامهریزی و مدیریت |
- گروه برنامهریزی - گروه مدیریت تحول |
استفاده از تخصص و تجربه جامعه خبرگانی در فرایند تهیه پژوهشهای قانونگذاری و نظارتی و رعایت اصل رازداری و استقلال پژوهشی، از اصول فعالیت مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره است.
تنوع در انتشارات مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره گواه آن است که مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی با توجه به نوع نیاز پارلمان و درخواست نمایندگان مجلس، تحقیقات را انجام و آنها را منتشر و در اختیار متقاضیان قرار میدهد.
شکل 9. نمودار فرایند درخواست تحقیق قانونی [20]
ارسال فرم درخواست |
اعضا/ کمیتههای مجلس ملی درخواست تحقیق را از طریق وبسایت (http://nals.assembly.go.kr) همچنین تلفن یا فکس ارسال میکنند. |
ثبتنام و طبقهبندی |
دفتر برنامهریزی و مدیریت فرم درخواست را ثبت و طبقهبندی میکند. |
تحقیق و تحلیل |
دفتر یا تیم تحقیقاتی تعیین شده تحقیق و تجزیهوتحلیل را در مورد ارزیابی انجام میدهد. |
پاسخ به درخواست اعضا/ کمیتهها |
ارائه خروجی تحقیق به اعضا/ کمیتهها از طریق بازدیدهای آنلاین، حضوری و سایر روشها |
مأموریت پشتیبانی اجرایی در مرکز خدمات پژوهشی برعهده «دفتر پشتیبانی جلسات صحن مجلس ملی» است که مهمترین وظایف آن عبارتند از:
یکی از نمودهای دیپلماسی پارلمانی پژوهشی جمهوری کره، برقراری ارتباط مرکز خدمات پژوهشی با کشورهای مختلف از اقصینقاط جهان از طریق برگزاری همایشهای بینالمللی است. حضور اساتید و نخبگان علمی در همایشهای بینالمللی باعث افزایش مبادلات علمی و افزایش همکاری سیاسی و اقتصادی خواهد شد. مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی هرساله همایش بینالمللی برگزار کرده است. بهطوریکه این مرکز از سال 2010 تاکنون (2024)، 13 همایش بینالملی را برگزار کرده است و اساتید نخبگان علمی، بیش از 40 کشور در این همایشها حضور داشتهاند و موجب شده رتبه پژوهشی این مرکز در سطح بینالمللی افزایش یابد.
مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره علاوهبر انعقاد قرارداد همکاری با مراکز پژوهشی مجالس آسیایی مانند ژاپن و مجالس اروپایی و برگزاری سمینارهای بینالمللی، اقداماتی بسیار خوبی نیز در سطح داخلی انجام داده و قراردادهایی را با «مؤسسه مطالعات قانونگذاری کره» در تاریخ 25 آوریل 2012 «پژوهشکده سیاست قضایی» در تاریخ 26 اکتبر 2017، «کتابخانه و آمار مجلس ملی کره» در تاریخ 26 آوریل 2018، «مرکز تحقیقات فناوری دانشگاه سوگانگ» 8 فوریه 2024، و «دانشگاه سونگسیل» 30 مه 2024 و ... امضا کرده است. تکثر در تعداد این قراردادها باعث افزایش منابع اطلاعاتی و تنوع دیدگاههای علمی و پژوهشی شده است.
جدول 7. همایشهای بینالمللی و سالیانه مرکز خدمات پژوهشی مجلس ملی جمهوری کره [21]
اجلاس |
تاریخ برگزاری |
موضوعات |
شرکتکنندگان |
اولین |
2 الی 9 دسامبر 2010 |
- معرفی مجالس و سازمانهای پژوهشی پارلمانی هر کشور - اقدامات برای همکاری بین سازمانهای پژوهشی پارلمانی منطقهای آسیا |
کامبوج، هند، لائوس، مغولستان، ویتنام |
دومین |
1 الی 4 نوامبر 2011 |
- معرفی مجالس و سازمانهای پژوهشی پارلمانی هر کشور - اقدامات برای همکاری بین سازمانهای پژوهشی پارلمانی منطقهای آسیا |
اندونزی، فیلیپین، سنگاپور، ویتنام |
سومین |
27 الی 29 ژوئن |
- معرفی جلسه عمومی پارلمان هر کشور - اقدامات برای ایجاد مجمع سازمان پژوهشهای پارلمانی آسیا |
کامبوج، اندونزی، لائوس، مالزی، مغولستان، فیلیپین، تایلند، ازبکستان، ویتنام |
چهارمین |
31 اکتبر الی 2 نوامبر 2013 |
موارد و انواع حمایت از فعالیتهای قانونگذاری در پارلمانهای کشورهای شرکتکننده سیاست ها و قوانین برای احیای فعالیتهای سیاسی زنان و جهتگیری توسعه آنها |
استرالیا، بنگلادش، کامبوج، هند، اندونزی، ایران، ژاپن، کره، لائوس، مالزی، مغولستان، میانمار، فیلیپین، تایلند، ایالات متحده آمریکا، ازبکستان، ویتنام |
پنجمین |
20 الی 22 نوامبر |
- نقش سازمان پژوهشهای مجلس در قانونگذاری بهتر سیستمهای تحلیل قانون و سیاست و نمونههای هر کشور، مانند تجزیهوتحلیل تأثیر قانونگذاری |
کامبوج، ایران، لائوس، مغولستان، میانمار، سوئیس، ایالات متحده آمریکا، ازبکستان، ویتنام |
ششمین |
17 الی 19 نوامبر 2015 |
- روابط قانونی– اجرایی: کنترل قانونگذاری فعالیتهای اجرایی |
استرالیا، اتحادیه اروپا، اندونزی، ژاپن، مالزی، سوئد، تایلند، ترکیه، ایالات متحده آمریکا، ازبکستان، ویتنام |
هفتمین |
8 الی 10 نوامبر 2016 |
- مسائل و وظایف پژوهش پارلمانی |
کامبوج، چک، اتحادیه اروپا، آلمان، یونان، هند، اندونزی، ایران، ایتالیا، مالزی، مغولستان، هلند، سوئد، اوگاندا |
هشتمین |
8 الی 10 نوامبر 2017 |
- نقشها و وظایف برای بهبود ارتباط بین مجلس و مردم اقدامات برای همکاری بین پارلمانها برای حلوفصل برنامههای فراملی |
کامبوج، کانادا، چک، آلمان، یونان، هند، ایتالیا، مالزی، مغولستان، هلند، فیلیپین، لهستان، تایلند، ترکیه، اوگاندا، ایالات متحده آمریکا |
نهمین |
7 الی 9 نوامبر2018 |
- واکنش قانونگذار به تحولات علوم و فناوری که باعث تغییر پارادایم در جامعه و زندگی مردم شده است. |
استرالیا، اتریش، بنگلادش، کانادا، چک، آلمان، اتحادیه اروپا، یونان، هند، اندونزی، ایتالیا، مغولستان، میانمار، فیلیپین، روسیه، تایلند، ترکیه، اوگاندا، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، ازبکستان |
دهمین |
6 الی 9 نوامبر 2019 |
- کارکردها و نقشهای خدمات پژوهشی مجلس برای تقویت توانمندی مجلس |
اتریش، کامبوج، کانادا، جمهوری چک، فنلاند، آلمان، هند، اندونزی، ایتالیا، کویت، لتونی، مالزی، مغولستان، میانمار، پاکستان، فیلیپین، روسیه، سوئد، تایلند، ترکیه، ایالات متحده آمریکا |
یازدهمین |
17 مه 2022 |
- چالشهای کرونا و مسئولیت پارلمان
|
اتریش، بنگلادش، جمهوری چک، اتحادیه اروپا، آلمان، هند، ایران، ایتالیا، ژاپن، مالزی، مغولستان، هلند، لهستان، سوئیس، تایلند، اوگاندا، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، ازبکستان، ویتنام |
دوازدهمین |
16 الی 18 اکتبر 2023 |
- تکامل هوش مصنوعی و خدمات پژوهشی مجلس - تأثیر تحلیل خدمات و پژوهش مجلس بر قانونگذاری
|
الجزایر، اتریش، جمهوری چک، اتحادیه اروپا، آلمان، یونان، اندونزی، ایران، ایتالیا، ژاپن، لتونی، مالزی، مکزیک، مغولستان، هلند، پاکستان، فیلیپین، سوئد، ترکیه، اوگاندا، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، ویتنام |
سیزدهمین |
14 الی 16 اکتبر 2024 |
جناح بندی های سیاسی و نقش خدمات پژوهشی مجلس جهانی شدن و تأثیر آن بر فرایند قانونگذاری
|
الجزایر، اتریش، کامبوج، جمهوری چک، خدمات پژوهشی پارلمان اروپا، آلمان، اندونزی، ایتالیا، لتونی، مالزی، مغولستان، نپال، پاکستان، لهستان، فیلیپین، تایلند، ترکیه، اوگاندا، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا |
رمزگشایی از جدول 7 نشان میدهد که در سالهای اولیه کنفرانس، هدف برگزارکنندگان همایش بیشتر به سمت معرفی و شناسایی مراکز پژوهشی مجالس آسیایی و تقویت همکاری بین کشورهای همسایه و قاره آسیا بوده است. اما بعد از کنفرانس نهم در 2018، شاهد آن هستیم که تعداد شرکتکنندگان در همایشهای سالیانه نارس، بهطور قابلتوجهی افزایش مییابد و موضوعات کنفرانس به سمت دغدغههای جامعه جهانی همچون فناوریهای نوظهور و هوش مصنوعی سوق پیدا کرده است. تأمل در کشورهای شرکتکننده نیز جالب توجه است. اجلاس بینالمللی خدمات پژوهشی مجلس ملی 13 بار برگزار شده که حضور کشورهایی آسیایی در این اجلاس نسبت به تعداد کشورهای منطقه و کشورهای شرکتکننده در کنفرانس کمرنگ است، درصورتیکه ایالات متحده آمریکا، 9 بار در اجلاسهای سالیانه نارس حضوریافته و بهنظر میرسد با توجه به محورهای کنفرانس، بهنوعی در هدایت اولویت موضوعهای کنفرانس، ایفای نقش کرده است. از طرفی برگزاری منظم همایشهای سالیانه نارس و دعوت از خبرگان و نمایندگان سایر پارلمانهای دنیا به همایش مذکور، به پیشرفت دیپلماسی پارلمانی جمهوری کره با سایر مجالس قانونگذاری دنیا کمک قابلتوجهی کرده است.
یکی از ظرفیتهای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب در زمینه کنشگری فعال مجلس شورای اسلامی در حوزه فعالیتهای دیپلماتیک که در دیدار نمایندگان مجلس دوازدهم مورخ 31 تیر 1403 مورد تأکید معظمله قرار گرفت، افزایش سهم دانش، مهارت و فناوریهای نوپدید در عرصه مذاکرات و رایزنیهای دیپلماتیک مجلس دوازدهم است. در این میان در اغلب مجالس پیشرفته دنیا با جهش راهبردی به سمت دیپلماسی پارلمانی دیجیتال، ارتقای ارزش افزوده سیاست خارجی با استفاده از ظرفیت فناوریهای نوظهور همچون هوش مصنوعی یا برگزاری جلسات شبیهسازی نظام مسائل اساسی حوزه دیپلماسی پارلمانی در اولویت قرار گرفته است. در جدول 8 به مهمترین ابتکارات و نوآوریهایی که میتواند ظرفیت اثرگذاری دیپلماسی پارلمانی پژوهشی را ارتقا دهد اشاره شده است.
ردیف |
توصیه سیاستی |
دستگاه متولی |
دستگاه معین |
ملاحظات |
1 |
ایجاد سامانه همیار دیپلماسی پارلمانی دیجیتال |
مجلس شورای اسلامی |
- |
ایجاد سامانه همیار دیپلماسی پارلمانی دیجیتال مستلزم همکاری معاونت اجرایی قوه مقننه، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، کتابخانه و مرکز اسناد قوه مقننه و اداره کل امور بینالملل مجلس شورای اسلامی است. |
2 |
دیپلماسی فعال پارلمانی برای ایجاد کنسرسیوم رؤسای کتابخانهها و مراکز پژوهشی مجالس آسیایی |
مجلس شورای اسلامی |
- دبیرخانه مجمع مجالس آسیایی - وزارت امور خارجه |
با توجه به اینکه دبیرخانه دائمی مجمع مجالس آسیایی در تهران مستقر است و ریاست آن را دکتر محمدرضا مجیدی برعهده دارند، فرصت مناسبی برای ایجاد کنسرسیوم رؤسای کتابخانهها و مراکز پژوهشی مجالس آسیایی فراهم شده است. |
3 |
تهیه نظام مسائل اساسی حوزه دیپلماسی پارلمانی |
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی |
- وزارت امور خارجه - اداره کل امور بینالملل مجلس شورای اسلامی |
تا زمانی که نظام مسائل اساسی فراروی کنشگری مجلس شورای اسلامی در حوزه سیاست خارجی ترسیم نشود، نمیتواند از ظرفیت دیپلماسی مجامع مطالعاتی در حوزه توانمندسازی پارلماسی استفاده کرد. |