مقدمه

در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی، پنج طرح با عناوین «طرح اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی و تعداد نمایندگان آنها» (ثبت 175)؛ «طرح اصلاح قانون تعیین محدوده حوزه‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی مصوب 1366/1/30 و اصلاحات و الحاقات بعدی آن» (ثبت 202)؛ «طرح اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی و تعداد نمایندگان آنها» (ثبت 638)؛ «طرح اصلاح قانون تعیین محدوده حوزه‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی مصوب 1366/1/30 و اصلاحات و الحاقات بعدی آن» (ثبت 403)؛ و «طرح اصلاح حوزه‌های انتخابیه دارای پنج شهرستان» (ثبت 568) با هدف اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی و افزایش تعداد نمایندگان اعلام وصول شد. طرح‌های مذکور به‌استناد تبصره «1» ماده (143) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس، به‌دلیل اشتراک موضوع با یکدیگر ادغام و در کارگروه تخصصی شکل گرفته در کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها که فعالیت خود را از اردیبهشت 1400 آغاز نمود، مورد بررسی قرار گرفت و در‌نهایت در جلسه مورخ 1402/3/1 کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها، با انجام اصلاحاتی در متن به تصویب رسید.

گزارش حاضر به بررسی ماده‌واحده مصوبه کمیسیون اختصاص دارد. در این راستا تلاش می‌شود براساس شاخص‌های مندرج در اصل (64) قانون اساسی و سیاست‌های کلی انتخابات، تغییرات صورت گرفته در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان به تفکیک استان‌های کشور مورد بررسی قرار گیرد. شایان‌ذکر است که براساس آنچه در گزارش بررسی کلیات طرح[1] ذکر شد، در گزارش حاضر نیز انحراف جمعیت حوزه‌های انتخابیه از میانگین کشوری براساس دسته‌بندی زیر ارزیابی می‌شود:

1. انحراف مثبت از میانگین کشوری؛
2. انحراف صفر تا 19/9- درصد از میانگین کشوری به‌عنوان انحراف مناسب؛
3. انحراف 20- تا 29/9- درصد از میانگین کشوری به‌عنوان انحراف قابل ‌تحمل؛
4. انحراف 30- تا 39/9- درصد از میانگین کشوری به‌عنوان انحراف نسبتاً بالا؛
5. انحراف 40- درصد و بالاتر از آن به‌عنوان انحراف بالا و غیر‌قابل‌ تحمل.

اظهارنظر کارشناسی در‌خصوص ماده‌واحده طرح

1. استان آذربایجان غربی

بند «1» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- شایسته است در جزء «الف» بند فوق، چالدران به «شهرستان چالداران» اصلاح شود. همچنین ضروری است نقاط جزء چالدران ذکر شوند‌.

- حوزه انتخابیه ماکو و چالدران و پلدشت و شوط، 237.663 نفر جمعیت دارد که به میانگین کشوری 245.927 نفر نزدیک است. با انتزاع شهرستان چالداران (با جمعیت 45.060 نفر) از حوزه انتخابیه مذکور، جمعیت این حوزه به 192.603 نفر کاهش خواهد یافت که نسبت به میانگین کشوری 53.324 نفر کمبود جمعیت خواهد داشت (انحراف 21/6- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی قابل‌ تحمل است.

- در حال ‌حاضر حوزه انتخابیه خوی و چایپاره، 395.956 نفر جمعیت و یک نماینده دارد. با الحاق شهرستان چالدران به این حوزه انتخابیه، جمعیت آن 441.016 نفر، خواهد شد که نسبت به میانگین کشوری 195.089 نفر جمعیت مازاد خواهد داشت. با افزایش تعداد نمایندگان این حوزه به 2 نفر، درواقع به هر 220.508 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت که به این معناست که به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری، 25.419 نفر کمبود جمعیت (انحراف 10/3- درصدی از میانگین کشوری) وجود خواهد داشت که انحرافی مناسب است. با احتساب 2 نماینده مجموع انحراف این حوزه 50.838- نفر خواهد بود.

جدول 1. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان آذربایجان غربی در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: یافته‌های پژوهش.

2. استان اصفهان

بند «۲»ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی در بند «۲» اصلاح شوند. برای مثال، در صدر جزء «الف»، ضروری است «شهرستان‌های» جایگزین واژه «شهرهای» شود؛ در انتهای جزء «الف» ضروری است عبارت «به مرکزیت شهر نیک‌آباد» جایگزین به «به مرکزیت جرقویه» شود؛ همچنین نقاط جزء حوزه آران و بیدگل ذکر شود.  

- جزء «پ» و «چ» بند فوق در راستای تبصره «2» ماده (14) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری است و لذا مورد تأیید است.

- در استان اصفهان بیشترین درصد انحراف مثبت نسبت جمعیت به یک نماینده از میانگین کشوری متعلق به حوزه انتخابیه کاشان، آران و بیدگل است. حوزه انتخابیه کاشان، آران و بیدگل، در حال حاضر 454.752 نفر جمعیت دارد. با الحاق بخش قمصر (با جمعیت 13.247 نفر) تابع شهرستان کاشان (مندرج در جزء «چ») به این حوزه، جمعیت حوزه انتخابیه کاشان و آران و بیدگل و بخش قمصر به 467.999 نفر افزایش خواهد یافت. در این صورت این حوزه نسبت به میانگین کشوری از مازاد 222.072+ نفری برخوردار است (انحراف 90/2+ درصدی از میانگین کشوری) که به میانگین کشوری نزدیک است و به‌معنای نیاز به افزایش یک نماینده است. طبق جزء «ث» بند فوق، شهرستان آران و بیدگل از این حوزه منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل می‌شود. شهرستان آران و بیدگل با جمعیت 103.517 نفر نسبت به میانگین کشوری 142.410 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 57/9- درصدی از میانگین کشوری). انحراف بالای 50- درصدی از میانگین کشوری خلاف عدالت انتخاباتی مندرج در بند اول سیاست‌های کلی انتخابات است. اختصاص نماینده به این حوزه بدون تفکیک، توزیع متعادل‌تری از منظر نسبت جمعیت به یک نماینده به ارمغان خواهد آورد.[2]  

- پس از حوزه انتخابیه کاشان و آران و بیدگل، بیشترین انحراف مثبت از میانگین کشوری نسبت جمعیت به یک نماینده در استان اصفهان، متعلق به حوزه انتخابیه اصفهان است. شایان‌ذکر است که از منظر عامل وسعت جغرافیایی، این حوزه بیست‌و‌پنجمین حوزه انتخابیه وسیع کشور است. حوزه مذکور 2.243.249 نفر جمعیت و 5 نماینده دارد. در‌واقع در حال حاضر در این حوزه به هر 448.650 نفر، یک نماینده تعلق می‌گیرد که به‌ازای هر نماینده، نسبت به میانگین کشوری انحراف 202.723+ (انحراف 82/4+ درصدی از میانگین کشوری) دارد. اما ازآنجا‌که این حوزه 5 نماینده دارد، باید مجموع انحراف درنظر گرفته شود. با احتساب 5 نماینده، این حوزه در‌مجموع انحراف 1.013.615+ نفری دارد که به‌معنای کمبود 4/1 نماینده است. شایان‌ذکر است که حوزه انتخابیه اصفهان تا سال 1400 دربرگیرنده یک شهرستان (شهرستان اصفهان) بوده است. در سال 1400 طبق مصوبه دولت، چهار شهرستان جدید و کم‌جمعیت (ورزنه، هرند، کوهپایه و جرقویه) از محدوده شهرستان اصفهان منتزع شده‌ است که در‌مجموع 112.258 نفر جمعیت دارند. طبق جزء «الف» بند فوق، یک نماینده به چهار شهرستان جدیدالتأسیس مذکور اختصاص یافته ‌است. جمعیت شهرستان‌های ورزنه، هرند، کوهپایه و جرقویه نسبت به میانگین کشوری 133.669 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 54/3- درصدی از میانگین کشوری) که انحراف بالایی است. در این مورد نیز انحراف بالای 50- درصدی از میانگین کشوری خلاف عدالت انتخاباتی مندرج در بند مذکور است. لذا پیشنهاد می‌شود که بدون تفکیک حوزه، یک نماینده به حوزه انتخابیه اصفهان دربرگیرنده شهرستان‌های اصفهان، ورزنه، هرند، کوهپایه و جرقویه اضافه شود.  

جدول 2. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان اصفهان در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

3. استان البرز

بند «3» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- حوزه انتخابیه «ساوجبلاغ، طالقان و نظرآباد» با 429.225 نفر جمعیت و یک نماینده، نسبت به میانگین کشوری 183.289 نفر مازاد دارد (انحراف 74/5+ درصدی از میانگین کشوری) دارد. با افزایش یک نماینده، در‌واقع در این حوزه به هر 214.612 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده، نسبت به میانگین کشوری 31.314 نفر کمبود جمعیت (انحراف 12/7- درصدی از میانگین کشوری) وجود دارد که انحرافی مناسب است. مجموع انحراف این حوزه نیز 62.629- نفر خواهد بود.

- حوزه انتخابیه کرج، اشتهارد و فردیس با 2.283.175 نفر جمعیت و 2 نماینده دارد. در‌واقع در این حوزه انتخابیه، به هر 1.141.587 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده مازاد جمعیت 895.660 نفری (انحراف 364/1+ درصدی از میانگین کشوری) از میانگین کشوری وجود دارد. با احتساب 2 نماینده، مجموع میزان انحراف این حوزه انتخابیه 1.791.321+ نفر است که به‌معنای نیاز به افزایش 7/2 نفر نماینده است. در مصوبه کمیسیون 2 نماینده به این حوزه تخصیص یافته ‌است. با افزایش تعداد نمایندگان این حوزه به 4 نفر، در‌واقع به هر 570.794 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نفر نسبت به میانگین کشوری 324.867 نفر مازاد جمعیت وجود دارد (انحراف 132+ درصدی). مجموع انحراف این حوزه 1.299.467+ نفر خواهد بود.

جدول 3. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان البرز در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

4. استان بوشهر

بند «4» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

در استان بوشهر بیشترین انحراف مثبت متعلق به حوزه انتخابیه بوشهر، گناوه و دیلم است. این حوزه با 435.906 نفر جمعیت و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری، 189.979 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 77/2+ درصدی از میانگین کشوری). با افزودن یک نماینده، در‌واقع در این حوزه هر 217.953 نفر یک نماینده خواهد داشت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 27.974 نفر کمبود جمعیت (انحراف 11/3- درصدی از میانگین کشوری) وجود دارد که انحرافی مناسب است. مجموع انحراف 55.948- نفر خواهد بود.

جدول 4. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان بوشهر در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

5. 5. استان تهران

بند «5» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال در جزء «الف» و «ب» و «ت» باید نام شهر مرکز حوزه انتخابیه نیز درج گردد. در جزء «ج» ضروری است بعد از واژه مرکزیت، واژه «شهر» درج گردد. همچنین ضروری است نقاط جزء حوزه‌های جدیدالتأسیس و مشمول تغییرات در مصوبه کمیسیون ذکر شود.

- بیشترین انحراف مثبت نسبت جمعیت به یک نماینده از میانگین کشوری، متعلق به حوزه انتخابیه شهریار، قدس و ملارد است. این حوزه در شرایط کنونی بیشترین درصد انحراف مثبت از میانگین کشوری را در کل کشور دارد. حوزه انتخابیه شهریار، قدس و ملارد، متشکل از 3 شهرستان، با 1.438.138 نفر جمعیت از یک نماینده برخوردار است. با احتساب میانگین 245.927 نفر برای این حوزه، 1.192.211 نفر مازاد جمعیت (انحراف مثبت 384/7+ درصدی از میانگین کشوری) وجود دارد که به‌معنای نیاز به 4/8 نفر نماینده است.

- شهرستان قدس با جمعیت 316.636 نفر و شهرستان ملارد با جمعیت 377.292 نفر، بیش از میانگین کشوری جمعیت دارند و لذا هر‌کدام امکان تبدیل به یک حوزه مستقل را دارند. پس از تبدیل دو شهرستان به حوزه‌های مستقل و اختصاص یک نماینده، همچنان نسبت به میانگین کشوری شهرستان قدس 70.709 نفر جمعیت مازاد (انحراف 28/7+ درصدی) و شهرستان ملارد، 131.365 نفر جمعیت مازاد (انحراف 53/4+ درصدی از میانگین کشوری) خواهند داشت. 

در صورت تصویب طرح حاضر، با انتزاع شهرستان‌های قدس و ملارد، حوزه انتخابیه شهریار با 744.210 نفر همچنان نسبت به میانگین کشوری دارای مازاد جمعیت 498.283 نفری خواهد بود (انحراف 202/6+ درصدی از میانگین کشوری) که به‌معنای نیاز به 2 نماینده است.

- حوزه انتخابیه رباط‌کریم و بهارستان با 827.845 نفر جمعیت و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری، 581.918 نفر مازاد جمعیت دارد (انحراف 236/6+ درصدی از میانگین کشوری)، که به‌معنای کمبود 2/3 نفر نماینده است. در مصوبه کمیسیون شهرستان رباط‌کریم از حوزه انتخابیه «رباط‌کریم و بهارستان» منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. شهرستان رباط‌کریم با جمعیت 291.516 نفر بیش از میانگین کشوری جمعیت دارد و امکان تبدیل آن به حوزه مستقل وجود دارد. با ایجاد حوزه انتخابیه رباط‌کریم این حوزه نسبت به میانگین کشوری همچنان 45.589 نفر جمعیت مازاد خواهد داشت (انحراف 18/5+ درصدی از میانگین کشوری).

در صورت تصویب طرح حاضر، با انتزاع رباط کریم و تبدیل آن به حوزه مستقل، حوزه انتخابیه بهارستان با 536.329 نفر و یک نماینده همچنان نسبت به میانگین کشوری 290.402 نفر جمعیت مازاد خواهد داشت (انحراف 118+ درصدی).

- پس از حوزه رباط‌کریم و بهارستان، حوزه انتخابیه ورامین، پیشوا و قرچک بیشترین انحراف مثبت از میانگین کشوری را در استان نشان‌ می‌دهد. این حوزه با 639.481 نفر جمعیت و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری 393.554 نفر مازاد جمعیت دارد (انحراف 160+ درصدی از میانگین کشوری) که به‌معنای کمبود 1/6 نفر نماینده است. در مصوبه کمیسیون یک نماینده به این حوزه اختصاص یافته ‌است. با افزایش تعداد نمایندگان این حوزه به دو نفر، در‌واقع در این حوزه به هر 319.740 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 73.813 نفر جمعیت مازاد وجود خواهد داشت (انحراف 30/1+ درصدی). با احتساب دو نماینده مجموع انحراف این حوزه 147.627 نفر خواهد بود.

- هرچند حوزه انتخابیه «تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس»، در زمینه نسبت جمعیت به یک نماینده، کمترین درصد انحراف را در این استان دارد، اما با توجه به اینکه این حوزه از 30 نماینده برخوردار است، مجموع انحراف بسیار بیشتر است. توضیح اینکه، حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، 9.852.169 نفر جمعیت دارد که با تقسیم‌بر 30 نفر نماینده، در‌واقع به هر 328.406 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و میزان انحراف به‌ازای هر نماینده 82.479+ نفر است که با احتساب 30 نماینده، مجموع انحراف این حوزه 2.474.360 نفر می‌شود که به‌معنای 10 نفر کمبود نماینده در این حوزه است. در مصوبه کمیسیون شهرستان پردیس از حوزه انتخابیه «تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس»، منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل شده‌ است. شهرستان پردیس براساس سرشماری 1395، 169.060 نفر جمعیت دارد که نسبت به میانگین کشوری، 76.867 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 31/2- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی نسبتاً بالاست. به‌نظر می‌رسد که اختصاص نماینده به این شهرستان به‌دلیل رعایت عوامل انسانی و جغرافیایی از‌جمله روند تصاعدی افزایش جمعیت شهرستان پردیس (به‌دلیل طرح‌های مسکن ملی و ...) از سال 1395 تاکنون و برآوردهای موجود از رشد جمعیت این شهرستان طی سال‌های آتی، و فاصله این شهرستان از تهران، و در کل رعایت مقتضیات اجتناب‌ناپذیر مندرج در بند «1» سیاست‌های کلی بوده است.

با انتزاع شهرستان پردیس، حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر، همچنان نسبت به میانگین کشوری 2.305.299+ نفر جمعیت مازاد دارد که به‌معنای نیاز به 9/3 نفر نماینده است. شایان‌ذکر است که شهرستان اسلامشهر طبق سرشماری 1395، دارای جمعیت 648.520 نفر بوده است. با توجه به اینکه اسلامشهر شهرستانی مستقل است که نسبت به تهران دارای فاصله جغرافیایی است، عدم تبدیل شهرستان اسلامشهر به یک حوزه مستقل، با توجه به شاخص‌های جمعیتی، جغرافیایی و نیز بند اول سیاست‌های کلی انتخابات که بر شناخت مردم از نامزدها تأکید دارد، توجیهی ندارد. لذا پیشنهاد می‌شود شهرستان اسلامشهر از حوزه انتخابیه تهران، ری و شمیرانات منتزع و با دو نماینده تبدیل به حوزه‌ای مستقل شود. 

جدول 5. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان تهران در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

6. استان چهار محال و بختیاری

بند «6» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال در جزء «الف» ضروری است واژه شهر بعد از مرکزیت درج شود. همچنین ضروری است نقاط جزء حوزه فارسان و کوهرنگ ذکر شوند.

- در استان چهار محال و بختیاری به‌استثنای حوزه انتخابیه شهرکرد (با جمعیت 374.572 نفر و یک نماینده)، سه حوزه دیگر نسبت به میانگین کشوری 245.927 نفر از جمعیت کمتری برخوردارند. در مصوبه کمیسیون شهرستان‌های فارسان و کوهرنگ از حوزه انتخابیه «اردل، فارسان و کوهرنگ و کیار و بخش دستگرد» منتزع و با اختصاص یک نماینده تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. جمعیت حوزه «اردل، فارسان و کوهرنگ و کیار و بخش دستگرد» 241.027 نفر است که به میانگین کشوری نزدیک است و در‌واقع این حوزه نسبت به میانگین کشوری مازاد جمعیت ندارد. شهرستان فارسان و کوهرنگ 136.821 نفر جمعیت دارد که نسبت به میانگین کشوری برای اختصاص یک نماینده 109.106 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 44/3- درصدی از میانگین کشوری) که انحراف بالایی محسوب ‌می‌شود. همچنین با انتزاع شهرستان‌های فارسان و کوهرنگ از حوزه انتخابیه «اردل، فارسان و کوهرنگ و کیار و بخش دستگرد»، و در صورت تصویب طرح حاضر حوزه «اردل و کیار و بخش دستگرد» نیز با 104.206 نفر نسبت به میانگین کشوری، 141.721 نفر کمبود جمعیت خواهد داشت (انحراف 57/6- درصدی از میانگین کشوری) که انحراف بالایی محسوب ‌می‌شود.  

جدول 6. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان چهار محال و بختیاری در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

7. استان خراسان جنوبی

بند «7» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال در جزء «الف» ضروری است واژه «شهر» بعد از واژه مرکزیت درج شود. همچنین ضروری است نقاط جزء حوزه طبس و بشرویه ذکر شوند. 

- در استان خراسان جنوبی به‌استثنای حوزه انتخابیه بیرجند، در‌میان و خوسف (با جمعیت 342.638 نفر)، سایر حوزه‌های انتخابیه این استان، نسبت به میانگین کشوری انحراف منفی دارند. در مصوبه کمیسیون شهرستان‌های طبس و بشرویه از حوزه انتخابیه «فردوس، سرایان، بشرویه و طبس» منتزع و با اختصاص یک نماینده تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. حوزه انتخابیه «فردوس، سرایان، بشرویه و طبس» با جمعیت  177.516 نفر، در حال حاضر نیز نسبت به میانگین کشوری برای داشتن یک نماینده 68.411 نفر کمبود جمعیت دارد. با تفکیک به دو حوزه مستقل، دو حوزه انتخابیه با انحراف منفی بالا از میانگین کشوری شکل خواهد گرفت. شهرستان‌های طبس و بشرویه در‌مجموع 98.681 نفر جمعیت دارند که به این معناست در صورت تصویب این بند از مصوبه کمیسیون، حوزه انتخابیه‌ای شکل خواهد گرفت که نسبت به میانگین کشوری 147.246 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 59/8- درصدی از میانگین کشوری). همچنین در صورت تصویب این بخش از طرح حاضر، با انتزاع شهرستان‌های طبس و بشرویه، حوزه انتخابیه فردوس و سرایان 78.835 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری 167.092 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 67/9- درصدی از میانگین کشوری).

جدول 7. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان خراسان جنوبی در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

حوزه انتخابیه «فردوس، سرایان، بشرویه و طبس»، با وسعت 74.832 کیلومتر مربع، از منظر جغرافیایی، وسیع‌ترین حوزه انتخابیه کشور محسوب ‌می‌شود. به‌نظر می‌رسد تخصیص نماینده به این حوزه و تفکیک آن با در نظر گرفتن عامل وسعت جغرافیایی و مقتضیات اجتناب‌ناپذیر مندرج در بند اول سیاست‌های کلی انتخابات بوده است. با‌این‌حال ایجاد حوزه انتخابیه کم‌جمعیت با انحراف منفی بالا نیز خلاف عدالت انتخاباتی مندرج در سیاست‌های مذکور است.

8. استان خراسان رضوی

بند «7» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال باید پس از جزء «ج» در راستای عدم تکرار، عنوان جزء به «چ» تکرار تغییر یابد. در جزء «ب» ضروری است نقاط جزء شهرستان کلات و در جزء «ج» نقاط جزء حوزه انتخابیه تایباد و باخزر و در جزء «ح» نقاط ذیل حوزه انتخابیه قوچان ذکر شوند. در جزء «ج» ضروری است بعد از واژه مرکزیت، واژه «شهر» اضافه شود.

- جزء «الف» بند فوق در راستای تبصره «2» ماده (14) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری است و لذا مورد تأیید است.

- بیشترین انحراف مثبت از میانگین کشوری نسبت جمعیت به یک نماینده، در استان خراسان رضوی متعلق به حوزه انتخابیه مشهد و کلات است. با الحاق بخش‌های احمدآباد و رضویه به حوزه انتخابیه مشهد و کلات و انتزاع کلات از حوزه مذکور، در حوزه انتخابیه مشهد با جمعیت 3.372.660 نفر جمعیت، قبل از تخصیص نماینده، درواقع به هر 674.532 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده، میزان انحراف از میانگین کشوری 428.605+ نفر خواهد بود که با احتساب 5 نماینده مجموع میزان انحراف این حوزه 2.143.025+ نفر می‌شود که به‌معنای کمبود 8/7 نفر نماینده در این حوزه است. در مصوبه کمیسیون یک نماینده به این حوزه تخصیص یافته ‌است. با افزایش تعداد نمایندگان حوزه انتخابیه مشهد به 6 نفر، در‌واقع به هر 562.110 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد که به‌معنای انحراف 128/5+ درصدی از میانگین کشوری است. در این صورت این حوزه همچنان نسبت به میانگین کشوری در‌مجموع 1.897.098 نفر مازاد جمعیت خواهد داشت.

- پس از حوزه انتخابیه مشهد، بیشترین انحراف مثبت در استان خراسان رضوی، متعلق به حوزه انتخابیه تربت‌جام، تایباد و باخزر و صالح‌آباد است. این حوزه با جمعیت 439.850 نفر و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری از مازاد جمعیت 193.923 نفر (انحراف 78/8+ درصدی از میانگین کشوری) برخوردار است. در مصوبه کمیسیون شهرستان‌های تایباد و باخزر از حوزه انتخابیه «تربت‌جام، تایباد و باخزر» منتزع و با اختصاص یک نماینده تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. جمعیت دو شهرستان تایباد و باخزر 172.179 نفر است که نسبت به میانگین کشوری 73.748 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 29/9- درصدی) که انحرافی قابل ‌تحمل است. با انتزاع دو شهرستان تایباد و باخزر، در صورت تصویب طرح حاضر، حوزه انتخابیه تربت‌جام و صالح‌آباد 267.671 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری 21.744 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف مثبت 8/8 درصدی از میانگین کشوری).

- حوزه انتخابیه درگز، 72.355 نفر جمعیت دارد. الحاق شهرستان کلات (با 36.237 نفر جمعیت) به این حوزه، جمعیت حوزه انتخابیه درگز و کلات را به 108.592 افزایش می‌دهد و از انحراف منفی آن نسبت به میانگین کشوری کاسته می‌شود.

- حوزه انتخابیه «قوچان و فاروج» تنها حوزه انتخابیه‌ای در کشور است که محدوده جغرافیایی آن دربرگیرنده قلمرو دو استان است. در مصوبه کمیسیون شهرستان فاروج (با 49.271 نفر جمعیت) از حوزه «قوچان و فاروج» منتزع و به حوزه انتخابیه شیروان در استان متبوع خود الحاق شده‌ است. با انتزاع شهرستان فاروج، حوزه انتخابیه قوچان 174.495 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری، 71.432 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 29- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی قابل تحمل است.

جدول 8. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان خراسان رضوی در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

9. استان خراسان شمالی

بند «7» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال در جزء «الف» ضروری است نقاط ذیل شهرستان فاروج ذکر شود. با توجه به اینکه شهرستان مانه و سملقان در سال جاری تفکیک، و بخش مانه تبدیل به یک شهرستان مستقل شده‌ است، در جزء «پ» ضروری است عبارت «محدوده جغرافیایی شهرستان‌های مانه و سملقان...» به «محدوده جغرافیایی شهرستان‌های مانه، سملقان،...» اصلاح شود. در جزء مذکور ضروری است نقاط جزء حوزه انتخابیه «مانه، سملقان، جاجرم و گرمه» ذکر شود. همچنین باید نام شهر مرکز حوزه انتخابیه، جایگزین «به مرکزیت مانه و سملقان» شود. 

- طبق مصوبه کمیسیون شهرستان فاروج (با 49.271 نفر جمعیت) از حوزه «قوچان و فاروج» منتزع و به حوزه انتخابیه شیروان الحاق شده ‌است. حوزه انتخابیه شیروان 146.140 نفر جمعیت دارد. با الحاق فاروج به شیروان، در صورت تصویب طرح حاضر، جمعیت حوزه انتخابیه فاروج و شیروان 195.411 نفر خواهد شد که به میانگین کشوری نزدیک‌تر می‌شود. در صورت تصویب طرح حاضر، حوزه انتخابیه شیروان و فاروج نسبت به میانگین کشوری 50.516 نفر کمبود جمعیت خواهد داشت (انحراف 20/5- درصدی از میانگین کشوری).

- حوزه انتخابیه بجنورد، مانه و سملقان، جاجرم و گرمه 547.168 نفر جمعیت و دو نماینده دارد. در‌واقع در این حوزه به هر 273.584 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده 27.657 نفر مازاد جمعیت نسبت به میانگین کشوری وجود دارد که با احتساب 2 نماینده مجموع انحراف این حوزه 55.314 نفر می‌شود.

طبق گزارش کمیسیون شهرستان‌های مانه و سملقان، جاجرم و گرمه، با اختصاص یک نماینده منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. شهرستان‌های مذکور جمعاً 163.875 نفر جمعیت دارند که نسبت به میانگین کشوری 82.052 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 33/3- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی نسبتاً بالاست.

- با انتزاع شهرستان‌های مانه، سملقان و جاجرم و گرمه، در صورت تصویب طرح حاضر حوزه انتخابیه بجنورد و راز و جرگلان 383.293 نفر جمعیت خواهد داشت که در این صورت به هر 191.646 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 54.280 نفر کمبود جمعیت وجود خواهد داشت (انحراف 22- درصدی به‌ازای هر نماینده از میانگین کشوری) که انحرافی قابل تحمل است.

جدول 9. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان خراسان شمالی در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

10. استان خوزستان

بند «10» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال در جزء «الف»، «اهواز، با‌وی، حمیدیه و کارون» صحیح است. ضروری است در جزء «ب»، نام شهر مرکز حوزه انتخابیه و نیز نقاط ذیل حوزه انتخابیه درج شود. در جزء «ث»، آغاجاری صحیح که به‌اشتباه آغاجری درج شده ‌است.

- جزء «ث»، در راستای تبصره «2» ماده (14) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری است و لذا مورد تأیید است.

- بیشترین درصد انحراف مثبت از میانگین کشوری در استان خوزستان متعلق به حوزه انتخابیه اهواز، با‌وی، حمیدیه و کارون (1.558.709 نفر جمعیت نفر جمعیت) است. حوزه انتخابیه «دزفول» با جمعیت 443.971 نفر و یک نماینده در رتبه دوم و حوزه انتخابیه «بندر ماهشهر، امیدیه، و هندیجان» با 427.368 نفر[1] جمعیت و یک نماینده، در رتبه سوم قرار دارند. در این میان در مصوبه کمیسیون یک نماینده به حوزه انتخابیه اهواز، با‌وی، حمیدیه و کارون تخصیص یافته‌ است.

حوزه انتخابیه اهواز، با‌وی، حمیدیه و کارون 1.558.709 نفر جمعیت و سه نماینده دارد، در‌واقع در این حوزه به هر 519.570 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و در‌واقع به‌ازای هر نماینده 273.643 نفر جمعیت مازاد وجود دارد (انحراف 111/2+ درصدی) که با احتساب 3 نماینده مجموع انحراف این حوزه 820.928+ نفر است که به‌معنای کمبود 3/3 نفر نماینده است. در مصوبه کمیسیون به این حوزه یک نماینده اضافه شده ‌است. با افزایش نمایندگان این حوزه به 4 نفر، در‌واقع به هر 389.677 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 143.750 نفر جمعیت مازاد وجود خواهد داشت (انحراف 58/4+ درصدی از میانگین کشوری) و در‌مجموع انحراف این حوزه 575.001+ نفر خواهد بود.

- در مصوبه کمیسیون شهرستان باغملک از حوزه انتخابیه «ایذه و باغملک» و شهرستان هفتگل از حوزه انتخابیه «مسجد‌سلیمان، لالی، هفتگل و اندیکا» منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. مجموع جمعیت باغملک و هفتگل، 127.503 نفر است که نسبت به میانگین کشوری، 118.424 نفر کمتر جمعیت دارد (انحراف 48/1- درصدی) که انحرافی بالا محسوب‌ می‌شود.

شایان‌ذکر است که حوزه انتخابیه مسجد‌سلیمان، لالی، هفتگل و اندیکا در حال حاضر، با 221.130 نفر جمعیت و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری 245.927 نفر نیز 24.797 نفر کمبود جمعیت دارد. انتزاع شهرستان هفتگل با جمعیت 22.119 نفر از این حوزه، جمعیت آن را کمتر (199.011 نفر) و انحراف جمعیت این حوزه انتخابیه از میانگین کشوری را افزایش خواهد داد. حوزه انتخابیه ایذه و باغملک نیز در حال حاضر با 304.255 نفر جمعیت نسبت به میانگین کشوری 58.328 نفر مازاد دارد که حاکی از انحراف 23/7+ درصدی از میانگین کشوری است. با انتزاع شهرستان باغملک (با جمعیت 105.384 نفر) از این حوزه، جمعیت آن 198.871 نفر خواهد شد که نسبت به میانگین کشوری، 47.056 نفر کمتر است (انحراف 19/1- درصدی از میانگین کشوری).

جدول 10. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان خوزستان در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

11. استان سیستان و بلوچستان

بند «11» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال در جزء «ب»، «میر‌جاوه» صحیح است که به‌اشتباه «مسیر جاوه» درج شده ‌است. در جزء «ث»، «ج» و «چ» ضروری است بعد از مرکزیت واژه «شهر» اضافه شود. همچنین نقاط ذیل حوزه انتخابیه نیز باید درج شود. در جزء «ث»، «بنت و آهوران» صحیح است.

- جزء «الف»، «ب»، و «پ» در راستای تبصره «2» ماده (14) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 1362/04/15 می‌باشد و لذا مورد تأیید است.   

- براساس جزء «ث»، شهرستان‌های نیک‌شهر (شامل بخش بنت و آهوران)، و قصرقند از حوزه انتخابیه «چابهار، نیک‌شهر و کنارک و قصرقند»؛ و شهرستان لاشار و فنوج از حوزه انتخابیه «ایرانشهر، سرباز، دلگان، فنوج، بخش‌های لاشار، بنت، آشار و آهوران» منتزع، و یک حوزه جدید با نام «نیک‌شهر، بنت، قصرقند، لاشار و فنوج،» منطبق بر محدوده جغرافیایی شهرستان‌های نیک‌شهر، قصرقند، لاشار، و فنوج ایجاد می‌شود. حوزه جدید 252.131 نفر جمعیت خواهد داشت که به میانگین کشوری جهت اختصاص یک نماینده نزدیک است و نسبت به میانگین کشوری 6.204 نفر مازاد دارد (انحراف 2/5+ درصدی از میانگین کشوری).  

- در حال حاضر، حوزه انتخابیه «ایرانشهر، سرباز، دلگان، فنوج، بخش‌های لاشار، بنت، آشار و آهوران»، از منظر عامل وسعت جغرافیایی، سومین حوزه وسیع کشور است. طبق جزء «ج» شهرستان‌های راسک و سرباز، از حوزه انتخابیه «ایرانشهر، سرباز، دلگان، فنوج، بخش‌های لاشار، بنت، آشار و آهوران»، منتزع و یک حوزه جدید با نام «راسک و سرباز»، منطبق بر محدوده جغرافیایی شهرستان‌های راسک و سرباز، به مرکزیت راسک با یک نماینده ایجاد می‌شود. جمعیت این حوزه 186.165 نفر خواهد بود که نسبت به میانگین کشوری 59.762 نفر کمبود خواهد داشت (انحراف 24/3- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی قابل تحمل است.

- شایان‌ذکر است که از منظر عامل وسعت جغرافیایی، در حال حاضر حوزه انتخابیه زاهدان، نهمین حوزه انتخابیه وسیع کشور است. طبق جزء «ح»، تعداد نمایندگان حوزه انتخابیه «زاهدان و بخش‌های نصرت‌آباد و کورین» از دو نفر به سه نفر افزایش می‌یابد. شهرستان زاهدان (شامل بخش‌های نصرت‌آباد و کورین) 672.589 است. با احتساب 2 نماینده در حال حاضر به هر 336.294 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد. و نسبت به میانگین کشوری 245.927 نفر، به‌ازای هر نماینده 90.367 نفر جمعیت مازاد وجود دارد که با احتساب 2 نماینده جمعاً 180.734 نفر جمعیت مازاد وجود دارد که نسبت به میانگین کشوری 65.192 نفر کمتر است (انحراف 26/5- درصدی از میانگین کشوری). با افزایش تعداد نمایندگان این حوزه به 3 نفر، در‌واقع به هر 224.196 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نفر نسبت به میانگین کشوری 21.730 نفر کمبود جمعیت وجود خواهد داشت (انحراف 8/8- درصدی از میانگین کشوری) که استاندارد است.

- در صورت تصویب طرح حاضر و ایجاد دو حوزه جدید، با انتزاع «راسک، سرباز، فنوج، لاشار، بنت، آشار و آهوران»، حوزه انتخابیه «ایرانشهر، بمپور و دلگان» 322.171 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری همچنان 76.244 نفر جمعیت مازاد خواهد داشت (انحراف 31+ درصدی از میانگین کشوری). همچنین با انتزاع نیک‌شهر و قصرقند از حوزه انتخابیه «چابهار، نیک‌شهر و کنارک و قصرقند» -‌که در حال حاضر یازدهمین حوزه انتخابیه وسیع کشور است- حوزه انتخابیه «چابهار، دشتیاری، کنارک و زرآباد» جمعاً 381.416 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری 135.489 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 55+ درصدی از میانگین کشوری).

جدول 11. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

12. استان فارس

بند «12» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- استان فارس در‌مجموع نسبت به جمعیت خود 1/7 نفر کمبود نماینده دارد. در‌حالی‌که به این استان سه نماینده اختصاص یافته ‌است. شایسته ‌است در راستای تحقق «عدالت انتخاباتی» مندرج در بند «1» سیاست‌های کلی انتخابات به استان فارس دو نماینده اختصاص یابد.

- بیشترین درصد انحراف مثبت نسبت جمعیت به یک نماینده، در استان فارس متعلق به حوزه انتخابیه شیراز و زرقان است. در حوزه انتخابیه شیراز با 1.869.001 نفر جمعیت و 4 نماینده، به هر 467.250 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده 221.323 نفر مازاد جمعیت وجود دارد (انحراف 89/9+ درصدی از میانگین کشوری). با احتساب 4 نماینده، مجموع انحراف این حوزه 885.293+ نفر است که به‌معنای کمبود 3/5 نماینده است. در مصوبه کمیسیون یک نماینده به حوزه مذکور افزوده شده ‌است. با افزایش تعداد نمایندگان این حوزه به 5 نفر، در‌واقع به هر 373.800 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نفر، نسبت به میانگین کشوری 127.873 نفر جمعیت مازاد وجود دارد (انحراف 51/9+ درصدی از میانگین کشوری) و با احتساب 5 نماینده مجموع انحراف این حوزه 639.366 نفر خواهد بود.

- پس از حوزه انتخابیه شیراز و زرقان، بیشترین انحراف مثبت متعلق به حوزه انتخابیه «مرودشت، پاسارگاد و ارسنجان» است. این حوزه با 396.277 نفر جمعیت و یک نماینده، نسبت به میانگین کشوری 150.350 نفر مازاد جمعیت دارد (انحراف 61/3+ درصدی). با افزوده شدن یک نماینده در این حوزه به هر 198.138 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 47.788 نفر کمبود جمعیت وجود خواهد (انحراف 19/4- درصدی از میانگین کشوری) داشت و در‌مجموع با احتساب دو نماینده مجموع انحراف 95.577- نفر خواهد بود که مناسب است.

- براساس جزء «پ»، تعداد نمایندگان حوزه انتخابیه «لارستان، اوز، خنج و گراش و جویم» از یک نفر به دو نفر افزایش می‌یابد. حوزه انتخابیه مذکور 309.186 نفر جمعیت دارد و در‌واقع نسبت به میانگین کشوری 63.259 نفر مازاد دارد (انحراف 25/7+ درصدی از میانگین کشوری). با افزودن یک نماینده دیگر در این حوزه به هر 154.593 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 91.334 نفر کمبود جمعیت وجود دارد (انحراف 37/1- درصدی از میانگین کشوری) که با احتساب دو نماینده در‌مجموع 182.668 نفر کمبود جمعیت وجود خواهد داشت که انحراف نسبتاً بالایی است.

جدول 12. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان فارس در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

13. استان قزوین

بند «13» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال در جزء «الف» ضروری است عبارت «به مرکزیت شهر الوند» جایگزین عبارت «به مرکزیت البرز» شود. همچنین نقاط ذیل حوزه انتخابیه نیز باید درج شود.

- حوزه انتخابیه قزوین تنها حوزه استان قزوین است که در آن نسبت جمعیت به یک نماینده از میانگین کشوری 245.927 نفر، انحراف مثبت دارد. حوزه مذکور 934.333 نفر جمعیت و 2 نماینده دارد. در‌واقع در این حوزه انتخابیه به هر 467.166 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 221.239 نفر جمعیت مازاد وجود دارد (انحراف 89/9+ درصدی از میانگین کشوری). مجموع انحراف این حوزه، با احتساب 2 نماینده، 442.479 نفر است که به‌معنای کمبود حداقل یک نماینده در این حوزه است. در مصوبه کمیسیون شهرستان‌های البرز و آبیک با جمعیت 337.401 نفر جمعیت از حوزه انتخابیه «قزوین، آبیک و البرز»، منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. در صورت تصویب طرح حاضر این حوزه نسبت به میانگین کشوری، 91.474 نفر انحراف مازاد جمعیت خواهد داشت (انحراف 37/1+ درصدی از میانگین کشوری). همچنین با انتزاع شهرستان‌های البرز و آبیک، حوزه انتخابیه قزوین، 569.932 نفر جمعیت خواهد داشت و در‌واقع در این حوزه به هر 298.461 نفر، یک نماینده تعلق خواهد گرفت (با انحراف 21/3+ درصدی از میانگین کشوری).

جدول 13. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان قزوین در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

14. استان قم

بند «14» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- حوزه انتخابیه «قم»، دربرگیرنده شهرستان‌های قم، کهک و جعفرآباد، 1.292.283 نفر جمعیت و سه نماینده دارد. در این حوزه به هر 430.761 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و نسبت به میانگین کشوری، به‌ازای هر نماینده 184.834 نفر جمعیت مازاد وجود دارد (انحراف 75/1+ درصدی از میانگین کشوری). با احتساب 3 نماینده مجموع انحراف این حوزه 554.502+ است که به‌معنای کمبود 2/2 نفر نماینده در این حوزه است. در مصوبه کمیسیون یک نماینده به این حوزه تخصیص یافته ‌است. با افزایش نمایندگان این حوزه به 4 نفر، در‌واقع به هر 323.070 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 77.143 نفر جمعیت مازاد وجود خواهد داشت. با احتساب 4 نماینده مجموع انحراف 308.575 نفر خواهد بود.

جدول 14. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان قم در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

15. استان کردستان

بند «15» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال در جزء «پ» ضروری است بعد از واژه مرکزیت، واژه «شهر» اضافه شود. همچنین نقاط ذیل حوزه انتخابیه نیز باید درج شود.

- در استان کردستان، بیشترین درصد انحراف مثبت نسبت جمعیت به یک نماینده متعلق به حوزه انتخابیه سقز و بانه است. حوزه مذکور با جمعیت 385.141 نفر جمعیت و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری 139.214 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 56/6+ درصدی از میانگین کشوری). پس از آن حوزه انتخابیه «سنندج، دیواندره و کامیاران»، با 684.298 نفر جمعیت و 2 نماینده قرار دارد. در این حوزه به هر 342.149 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده 96.222 نفر جمعیت مازاد وجود دارد (انحراف 39/1+ درصدی از میانگین کشوری). با احتساب 2 نماینده مجموع انحراف این حوزه 192.444+ نفر است.

- طبق مصوبه کمیسیون شهرستان کامیاران از حوزه انتخابیه «سنندج، دیواندره و کامیاران» و شهرستان دهگلان از حوزه انتخابیه «قروه و دهگلان» منتزع و حوزه انتخابیه «کامیاران و دهگلان» با جمعیت 166.871 نفر ایجاد خواهد شد. این حوزه نسبت به میانگین کشوری 79.056 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 31/2- درصدی از میانگین کشوری).

شایان‌ذکر است که حوزه انتخابیه قروه و دهگلان، با جمعیت 204.207 نفر و یک نماینده، در حال حاضر نیز نسبت به میانگین کشوری 41.720 نفر کمبود جمعیت دارد. در صورت تصویب طرح حاضر، با انتزاع شهرستان دهگلان از این حوزه، انحراف جمعیت این حوزه نسبت به میانگین کشوری بیشتر خواهد شد. شهرستان قروه با 140.192 نفر جمعیت نسبت به میانگین کشوری، 105.735 نفر کمبود جمعیت خواهد داشت (انحراف ۰ 42/9- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی بالا محسوب ‌می‌شود.

همچنین در صورت تصویب طرح حاضر، حوزه انتخابیه سنندج و دیواندره، 581.442 نفر جمعیت خواهد داشت. با احتساب 2 نماینده در‌واقع در این حوزه به هر 290.721 نفر، یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 44.794 نفر جمعیت مازاد وجود خواهد داشت (انحراف 18/2+ درصدی از میانگین کشوری) و مجموع انحراف 89.588 نفر خواهد بود.

جدول 15. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان کردستان در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

16. استان کرمان

بند «16» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال عنوان دو جزء «پ» می‌باشد که جهت اجتناب از تکرار ضروری است اصلاح شوند. در جزء «پ» ضروری است «به مرکزیت شهر رودبار» جایگزین «به مرکزیت رودبار جنوب» شود. در جزء «ث» ضروری است «به مرکزیت شهر محمدآباد» جایگزین «به مرکزیت ریگان» شود. همچنین ضروری است در جزء «پ» و «ث» نقاط ذیل حوزه انتخابیه درج شوند.

- بیشترین میزان انحراف مثبت از میانگین کشوری در استان کرمان، متعلق به حوزه انتخابیه کرمان و راور است. این حوزه، از منظر عامل وسعت جغرافیایی، دومین حوزه وسیع کشور است. در حوزه انتخابیه کرمان و راور، با جمعیت 781.922 نفر جمعیت و 2 نماینده، درواقع به هر 390.961 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد (انحراف 58/9+ درصدی از میانگین کشوری) و به‌ازای هر نماینده 145.034 نفر مازاد جمعیت نسبت به میانگین کشوری وجود دارد که با احتساب 2 نماینده مجموع مازاد جمعیت این حوزه 290.068+ نفر می‌شود. طبق جزء «الف» مصوبه کمیسیون، شهرستان بردسیر (با جمعیت 81.983 نفر) به حوزه انتخابیه کرمان و راور الحاق، و یک نماینده به حوزه «کرمان و راور و بردسیر» تخصیص یافته ‌است. در صورت تصویب طرح حاضر حوزه انتخابیه «کرمان، راور و بردسیر»، 863.905 نفر جمعیت خواهد داشت. با افزایش تعداد نمایندگان این حوزه به سه نفر، در‌واقع به هر 287.968 نفر، یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 42.041 نفر جمعیت مازاد وجود خواهد داشت (انحراف 17+ درصدی از میانگین کشوری) که با احتساب 3 نماینده، مجموع انحراف 126.124+ نفر خواهد بود.

همچنین با انتزاع شهرستان بردسیر از حوزه انتخابیه «سیرجان و بردسیر»، حوزه انتخابیه «سیرجان» 324.103 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری 78.176 نفر جمعیت مازاد خواهد داشت (انحراف 31/7+ درصدی از میانگین کشوری).

- پس از کرمان، حوزه انتخابیه بم و ریگان، فهرج و نرماشیر بیشترین انحراف مثبت جمعیتی از میانگین کشوری را دارد. شایان‌ذکر است که از منظر عامل وسعت جغرافیایی، این حوزه نوزدهمین حوزه انتخابیه وسیع کشور است. این حوزه با 437.975 نفر جمعیت و یک نماینده، 192.048 نفر بیشتر از میانگین کشوری جمعیت دارد (انحراف 78+ درصدی از میانگین کشوری). طبق جزء «ث» مصوبه کمیسیون، شهرستان‌های ریگان و فهرج از حوزه مذکور منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. دو شهرستان فهرج و ریگان، جمعاً 155.506 نفر جمعیت دارند. که نسبت به میانگین کشوری 90.421 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 36/7- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی نسبتاً بالا محسوب‌ می‌شود. با انتزاع ریگان و فهرج، حوزه انتخابیه بم و نرماشیر  282.469 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری 36.542 نفر مازاد خواهد داشت (انحراف 14/8+ درصدی از میانگین کشوری).

- پس از آن حوزه انتخابیه جیرفت و عنبر‌آباد با 391.296 نفر جمعیت، از بیشترین انحراف مثبت نسبت به میانگین کشوری برخوردار است. با‌این‌حال به این حوزه نماینده‌ای اختصاص نیافته است. براساس جزء «پ» حوزه جنوبی استان کرمان تفکیک شده ‌است. به‌این‌ترتیب که شهرستان‌های رودبار جنوب و قلعه‌گنج از حوزه انتخابیه «کهنوج، منوجان، رودبار جنوب و قلعه گنج» منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل شده ‌است. شایان‌ذکر است که از منظر عامل وسعت جغرافیایی، این حوزه چهاردهمین حوزه انتخابیه وسیع کشور است. نظر به محرومیت جنوب استان کرمان، و سایر مسائل مبتلابه، به‌نظر می‌رسد که اختصاص نماینده به جنوب استان کرمان، در راستای رعایت مقتضیات اجتناب‌ناپذیر مندرج در بند «1» سیاست‌های کلی انتخابات بوده است. حوزه انتخابیه کهنوج، منوجان، رودبار جنوب و قلعه‌گنج، با جمعیت 378.040 نفر نسبت به میانگین کشوری 132.113 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 53/7+ درصدی از میانگین کشوری). شهرستان‌های رودبار جنوب و قلعه‌گنج در‌مجموع 182.487 نفر جمعیت دارند. در صورت تصویب طرح حاضر، حوزه انتخابیه رودبار جنوب و قلعه‌گنج نسبت به میانگین کشوری 63.440 نفر کمبود جمعیت خواهد داشت (انحراف 25/7- درصدی از میانگین کشوری) که با توجه به وضعیت سایر حوزه‌های انتخابیه کشور انحرافی قابل تحمل است. همچنین با انتزاع شهرستان‌های رودبار جنوب و قلعه‌گنج، حوزه انتخابیه «کهنوج، منوجان و فاریاب» با 195.553 نفر جمعیت نسبت به میانگین کشوری 50.374 نفر کمبود جمعیت خواهد داشت (انحراف 20/4- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی قابل تحمل است.

جدول 16. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان کرمان در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

17. استان کرمانشاه

بند «17» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- جزء «الف» در راستای تبصره «2» ماده (14) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 1362/04/15 است و لذا مورد تأیید است.

- حوزه انتخابیه کرمانشاه تنها حوزه انتخابیه استان کرمانشاه با انحراف مثبت از میانگین کشوری است. این حوزه با 1.083.833 نفر جمعیت و 3 نماینده، در‌واقع به هر 361.278 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده 115.351 نفر جمعیت مازاد از میانگین کشوری وجود دارد (انحراف 46/9+ درصدی از میانگین کشوری). با احتساب 3 نماینده مجموع انحراف این حوزه 346.053+ نفر است. با افزایش تعداد نمایندگان این حوزه به 4 نفر، در‌واقع به هر 270.958 نفر، یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 25.031 نفر جمعیت مازاد وجود خواهد داشت (انحراف 10/1+ درصدی از میانگین کشوری) که با احتساب 4 نماینده مجموع انحراف 100.125+ نفر خواهد بود.  

جدول 17. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان کرمانشاه در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

18. استان کهگیلویه و بویر‌احمد

بند «18» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- تنها حوزه انتخابیه استان کهگیلویه و بویراحمد که نسبت به میانگین کشوری انحراف مثبت دارد، حوزه انتخابیه «بویراحمد، دنا و مارگون» است. این حوزه با 342.424 نفر جمعیت، نسبت به میانگین کشوری 96.497 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 39/2+ درصدی از میانگین کشوری). با اختصاص یک نماینده دیگر به این حوزه، در صورت تصویب طرح حاضر در‌واقع به هر 171.212 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 74.715 نفر کمبود جمعیت وجود خواهد داشت (انحراف 30/3- درصدی از میانگین کشوری) که نسبت به وضعیت سایر حوزه‌های انتخابیه کشور انحرافی نسبتاً بالا است. به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 74.715- نفر کمبود جمعیت وجود دارد و با احتساب دو نماینده مجموع انحراف 149.430- نفر خواهد بود.

جدول 18. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان کهگیلویه و بویراحمد در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

19. استان گلستان

بند «19» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال عنوان در جزء «الف» ضروری است پس از واژه مرکزیت، واژه «شهر» اضافه شود. همچنین ضروری است نقاط ذیل حوزه انتخابیه درج شوند.

- حوزه انتخابیه گنبدکاووس با 348.744 نفر جمعیت و یک نماینده، از بیشترین انحراف مثبت در استان برخوردار است و نسبت به میانگین کشوری 102.817 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 41/8+ درصدی از میانگین کشوری). طبق مصوبه کمیسیون، شهرستان‌های کلاله و مراوه‌تپه از حوزه انتخابیه «مینودشت، کلاله، مراوه‌تپه و گالیکش» منتزع و تبدیل به یک حوزه مستقل با یک نماینده خواهند شد. حوزه انتخابیه «مینودشت، کلاله، مراوه‌تپه و گالیکش» با 316.928 نفر جمعیت و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری 71.001 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 28/8+ درصدی از میانگین کشوری). در صورت تصویب طرح حاضر، حوزه انتخابیه کلاله و مراوه‌تپه با 178.272 نفر جمعیت، نسبت به میانگین کشوری، 67.655 نفر کمبود جمعیت خواهد داشت (انحراف 27/5- درصدی از میانگین کشوری). همچنین حوزه انتخابیه «مینودشت و گالیکش» با جمعیت 138.656 نفری نسبت به میانگین کشوری 107.271 نفر کمبود جمعیت خواهد داشت که به‌معنای انحراف 43/6- درصدی است که انحرافی بالا و غیرقابل تحمل محسوب ‌می‌شود.

جدول 19. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان گلستان در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

20. استان مازندران

بند «20» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- بیشترین درصد انحراف مثبت در استان مازندران متعلق به حوزه انتخابیه آمل است. این حوزه انتخابیه با 401.639 نفر جمعیت و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری، 155.712 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 63/3+ درصدی از میانگین کشوری). با افزایش نمایندگان این حوزه به دو نماینده، در‌واقع به هر 200.819 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 45.108 نفر کمبود جمعیت وجود خواهد داشت (انحراف 18/3- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی مناسب است. با احتساب 2 نماینده مجموع انحراف 90.215 نفر خواهد بود.

جدول 20. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان مازندران در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

21. استان مرکزی

بند «20» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال عنوان در جزء «الف» ضروری است شهر مرکز حوزه انتخابیه و نیز نقاط ذیل حوزه انتخابیه درج شوند.

- استان مرکزی، تنها استانی است که با وجود داشتن بیش از یک نماینده مازاد نسبت به جمعیت خود، در مصوبه کمیسیون یک نماینده به آن تعلق یافته ‌است. بیشترین میزان انحراف مثبت در این استان متعلق به حوزه انتخابیه اراک، کمیجان و خنداب است. این حوزه با 682.215 نفر جمعیت و 2 نماینده، در‌واقع به هر 341.107 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 95.180 نفر مازاد جمعیت وجود دارد (انحراف 38/7+ درصدی از میانگین کشوری) که با احتساب 2 نماینده مجموع انحراف این حوزه 190.360 نفر است. در مصوبه کمیسیون شهرستان‌های کمیجان و خنداب از این حوزه منتزع و تبدیل به حوزه‌ای مستقل شده‌ است. در صورت تصویب طرح حاضر، حوزه انتخابیه «کمیجان و خنداب»، 90.459 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری، 155.468 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 63/2- درصدی از میانگین کشوری) که انحرافی بالاست..  

در صورت تصویب این بند از طرح حاضر، با انتزاع شهرستان‌های کمیجان و خنداب از حوزه انتخابیه اراک، در حوزه انتخابیه اراک با 591.756 نفر جمعیت و 2 نماینده، در‌واقع به هر 295.878 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 49.951 نفر مازاد جمعیت وجود خواهد داشت (انحراف 20/3+ درصدی از میانگین کشوری) که با احتساب 2 نماینده مجموع انحراف این حوزه 99.902 نفر خواهد بود.

جدول 21. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان مرکزی در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

22. استان هرمزگان

بند «22» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

در این زمینه نکات ذیل قابل تأمل است:

- بیشترین درصد انحراف مثبت در استان هرمزگان متعلق به حوزه انتخابیه میناب، رودان، جاسک، سیریک و بشاگرد است. این حوزه با 523.435 نفر جمعیت و یک نماینده نسبت به میانگین کشوری، 277.508 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 112/8+ درصدی از میانگین کشوری). شایان‌ذکر است که از منظر عامل وسعت جغرافیایی، این حوزه دهمین حوزه انتخابیه وسیع کشور است. در صورت تصویب طرح حاضر با افزایش نمایندگان این حوزه به دو نماینده، به هر 261.717 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت. و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 15.790 نفر جمعیت مازاد وجود خواهد داشت (انحراف 6/4+ درصدی از میانگین کشوری). با احتساب دو نماینده مجموع انحراف این حوزه 31.581 نفر خواهد بود.

- پس از آن حوزه انتخابیه بندرعباس، قشم، ابوموسی، حاجی‌آباد و خمیر بیشترین درصد انحراف مثبت از میانگین کشوری را در استان هرمزگان دارد. شایان‌ذکر است که از منظر عامل وسعت جغرافیایی، این حوزه پانزدهمین حوزه انتخابیه وسیع کشور است. در این حوزه با 962.534 نفر جمعیت و 3 نماینده، به هر 320.845 نفر یک نماینده تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر نماینده 74.918 نفر جمعیت مازاد نسبت به میانگین کشوری وجود دارد. با احتساب 3 نماینده، مجموع انحراف این حوزه 224.753+ نفر است. در صورت تصویب طرح حاضر، با افزایش تعداد نمایندگان این استان به 4 نماینده، در‌واقع به هر 240.633 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت و به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 5.293 نفر کمبود جمعیت وجود خواهد داشت (انحراف 2/1- درصدی از میانگین کشوری). با احتساب 4 نماینده مجموع انحراف این حوزه 21.174- نفر خواهد بود.

جدول 22. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان هرمزگان در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان

23. استان یزد

بند «23» ذیل ماده‌واحده بیان می‌دارد:

- ضروری است ایرادات نگارشی اصلاح شوند. برای مثال عنوان دو جزء از بند فوق «الف» است که ضروری است اصلاح شوند. در جزء «ب» ضروری است نام شهر مرکز حوزه انتخابیه و نقاط ذیل حوزه انتخابیه درج شوند.

- جزء «الف»، در راستای تبصره «2» ماده (14) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری و لذا مورد تأیید است.

- استان یزد نسبت به جمعیت خود نیازمند افزودن تقریباً یک نماینده (0/6 نفر) است درحالی‌که به این استان 2 نماینده اختصاص یافته است که مغایر عدالت انتخاباتی مندرج در بند «1» سیاست‌های کلی انتخابات است.

- تنها حوزه انتخابیه استان یزد که نسبت به میانگین کشوری انحراف مثبت دارد، حوزه انتخابیه یزد و اشکذر و بخش ندوشن و دهستان سورک است. با انتزاع بخش ندوشن و دهستان سورک (با جمعیت 3820 نفر)، حوزه انتخابیه یزد و اشکذر 689.040 نفر جمعیت خواهد داشت که با احتساب یک نماینده نسبت به میانگین کشوری، 443.113 نفر جمعیت مازاد دارد (انحراف 180/1+ درصدی از میانگین کشوری). به این‌ معنا که این حوزه نیازمند افزایش 1/8 نفر نماینده است. در مصوبه کمیسیون یک نماینده به این حوزه تخصیص یافته ‌است. با افزایش نمایندگان این حوزه به 2 نفر، در‌واقع به هر 344.520 نفر یک نماینده تعلق خواهد گرفت (انحراف 40+ درصدی از میانگین کشوری). در این صورت به‌ازای هر نماینده نسبت به میانگین کشوری 98.593 نفر جمعیت مازاد وجود دارد و با احتساب دو نماینده مجموع انحراف این حوزه 197.186 نفر خواهد بود.  

- حوزه انتخابیه مهریز، بافق، بهاباد، ابرکوه، خاتم و مروست، متشکل از 6 شهرستان، با جمعیت 207.913 نفر، در حال حاضر نسبت به میانگین کشوری، 38.014 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 15/4- درصدی از میانگین کشوری). طبق جزء «ب» بند «23» شهرستان‌های شهرستان‌های خاتم و ابرکوه و مروست از حوزه مذکور منتزع و با اختصاص یک نماینده تبدیل به یک حوزه مستقل خواهد شد. نظر به اینکه در حال حاضر، این حوزه با وسعت 35.800 کیلومتر مربع ششمین حوزه انتخابیه وسیع کشور محسوب ‌می‌شود، به‌نظر می‌رسد تفکیک این حوزه در راستای عمل به مقتضیات اجتناب‌ناپذیر، مندرج در بند «1» سیاست‌های کلی انتخابات بوده است. با‌این‌حال در صورت تصویب این بخش از مصوبه کمیسیون وجود دو حوزه انتخابیه با انحراف بالای جمعیتی را شاهد خواهیم بود.

شهرستان‌های «ابرکوه، خاتم و مروست»، جمعاً 88.114 نفر جمعیت دارند که به‌معنای این است که در صورت تصویب طرح حاضر حوزه انتخابیه‌ای شکل خواهد گرفت که نسبت به میانگین کشوری 157.813 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 64/1- درصدی از میانگین کشوری) که انحراف بالایی است. همچنین با انتزاع شهرستان‌های ابرکوه، خاتم و مروست، حوزه انتخابیه «مهریز، بافق و بهاباد»، 119.799 نفر جمعیت خواهد داشت که نسبت به میانگین کشوری 126.128 نفر کمبود جمعیت دارد (انحراف 51/2- درصدی از میانگین کشوری).

جدول 23. تغییرات پیشنهادی در مرزهای حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان استان یزد در طرح حاضر و پیامدهای آن از منظر نسبت جمعیت به تعداد نماینده (نسبت به میانگین کشوری هر 245.927 نفر یک نماینده)

مأخذ: همان.

نتیجه‌گیری

ترسیم مرزهای حوزه‌های انتخابیه و اختصاص نماینده باید به‌گونه‌ای انجام گیرد که به تحقق عدالت و برابری حق رأی شهروندان در حوزه‌های مختلف و شکل‌گیری مجلسی مردم‌سالار منجر شود. این امر مستلزم این است که در ابتدا استان‌های کشور نسبت به جمعیت خود سهم برابری از کرسی‌های مجلس شورای اسلامی داشته ‌باشند و در مرحله بعد حوزه‌های انتخابیه درون استان‌ها نسبت به جمعیت خود و با رعایت مقتضیات اجتناب‌ناپذیر، تا حد ممکن سهم برابری از کرسی‌های استان داشته ‌باشند. در گزارش کلیات طرح به چگونگی توزیع کرسی‌ها میان استان‌های کشور پرداخته و اصلاحاتی پیشنهاد شد. در این گزارش مصوبه کمیسیون از منظر تغییراتی که در حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان به وجود خواهد آورد، به تفکیک استان‌های کشور مورد بررسی قرار گرفت.

گذشته از تغییرات جمعیتی که در حوزه‌های انتخابیه کشور، صرفاً در نتیجه اصلاح 10 مورد عدم تطابق مرزهای حوزه‌های انتخابیه با مرزهای سیاسی محلی (مرزهای تقسیمات کشوری)، در راستای تحقق تبصره «2» ماده (14) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری، در‌نتیجه تصویب طرح حال حاضر به وجود خواهد آمد، با احتساب حوزه‌های جدیدی که ایجاد خواهد شد در کل 63 حوزه انتخابیه کشور مشمول تغییرات مصوبه کمیسیون خواهند بود. از‌این‌رو پس از اعمال تغییرات، 13 حوزه (20/7 درصد) از انحراف جمعیت 40- درصد و بالاتر برخوردار خواهند بود که در 12 مورد این وضعیت مغایر عدالت انتخاباتی مندرج در بند «1» سیاست‌های کلی انتخابات و لذا نیازمند اصلاح است. 12 مورد مذکور در جدول ذیل مشخص‌ شده‌اند. لذا تصویب ماده‌واحده طرح حاضر مشروط به اصلاح 12 مورد مذکور توصیه می‌شود.   

جدول 24. پیامد تغییرات ایجاد شده طبق مصوبه کمیسیون از منظر جمعیتی در مقایسه با میانگین کشوری 245.927[2]

مأخذ: همان.