پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در تیرماه سال 1402 بخش صنعت و معدن

نوع گزارش : گزارش های راهبردی

نویسندگان

پژوهشگر گروه اقتصاد کلان و مدل سازی دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

چکیده

در تیرماه سال ۱۴۰۲، شاخص های تولید و فروش شرکت های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۳ و ۶/۱ درصدی را تجربه کرده اند، اما نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش به ترتیب کاهش ۴/۷ و ۵ درصدی داشته اند که تحت تأثیر محدودیت های تأمین برق صنایع در تیرماه بوده است.
در تیر سال ۱۴۰۲ شاخص تولید و فروش رشته فعالیت خودرو و قطعات برمبنای شرکت های بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۱۵/۳ و ۱۴/۷ درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش ۸/۲ و ۵/۴ درصدی داشته است. همچنین، شاخص تولید و فروش رشته فعالیت فلزات پایه نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۱۲/۲ و ۵/۹ درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش ۱۲/۵ و ۹/۸ درصدی داشته است.
در تیر سال ۱۴۰۲ نرخ رشد ماهیانه قیمت فعالیت های صنعتی بورسی رشد مثبت ۰/۴ درصدی را ثبت کرده است، همچنین رشد نقطه به نقطه با افزایش ناچیز نسبت به ماه قبل، به ۱۷ درصد رسیده است. گفتنی است میانگین سالیانه شاخص قیمت نیز در تیرماه سال ۱۴۰۲ روند نزولی یک سال اخیر خود را ادامه داد و با ۳/۴ واحد درصد کاهش نسبت به ماه قبل، میزان ۳۱/۳ درصد افزایش را نشان می دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

 

خلاصه مدیریتی

بیان مسئله: تحلیل روند رشد بخش صنعت از جنبه‌های مختلف، عاملی کلیدی در تحلیل‌های خُرد و کلان اقتصادی و یکی از ارکان تصمیم‌گیری در حوزه اقتصاد است. شاخص تولید بخش صنعت به‌دلیل تأثیر نوسانات سطح فعالیت صنعت بر بخش‌های دیگر اقتصاد، به‌عنوان یک شاخص مهم اقتصادی کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به‌صورت ماهیانه شاخص تولید، فروش و قیمت شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌کند. اهمیت این شاخص به‌روز، برای اقتصاد ایران که تحولات زیادی دارد بیشتر خواهد بود، زیرا بازخورد شوک‌های وارده به اقتصاد ایران و واکنش‌های سیاستگذاران باید در تواتر کمتر از فصل، مورد رصد قرار گیرد؛ این در حالی است که آمار رسمی بخش حقیقی به‌صورت فصلی و با تأخیر ارائه می‌شود.

یافته‌های کلیدی: طی تیرماه سال 140۲، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 3 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 4/7 درصدی مواجه شده است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، از بین ۱۵ رشته‌فعالیت صنعتی بورسی 8 رشته‌فعالیت افزایش در شاخص تولید و 7 رشته‌فعالیت کاهش در شاخص تولید را تجربه کرده‌اند. رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «دارو»و «خودرو و قطعات» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته‌فعالیت‌های «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «غذایی و آشامیدنی بجز قند و شکر» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند. همچنین طی تیرماه سال ۱۴۰۲ نسبت به ماه قبل، رشته‌فعالیت‌های «کک و پالایش» و «شیمیایی به‌جز دارو» افزایش ناچیز در شاخص تولید داشته‌اند و سایر رشته‌فعالیت‌ها کاهش در شاخص تولید را ثبت کرده‌اند که بیشترین سهم در کاهش شاخص تولید به رشته‌فعالیت‌های «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات»، «لاستیک و پلاستیک» و «فلزات پایه» تعلق داشت.

شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 50/5 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 0/5 درصدی مواجه شده است.

طی تیرماه سال 140۲، شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 6/1 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش ۵ درصدی مواجه شده است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۰ رشته‌فعالیت افزایش در شاخص فروش و 5 رشته‌فعالیت کاهش در شاخص فروش داشته‌اند. رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «سایر کانی غیرفلزی» و «کاشی و سرامیک» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش نسبت به ماه مشابه سال قبل و رشته‌فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک» و «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش داشته‌اند. همچنین در این ماه نسبت به ماه قبل، رشته‌فعالیت‌های «کک و پالایش» و «تجهیزات برقی» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش و رشته‌فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک» و «کاشی و سرامیک» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش ثبت کرده‌اند.

شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 19/8 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 19/6 درصدی مواجه شده است.  

در تیر سال 140۲ نرخ رشد ماهیانه قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی رشد مثبت 0/4 درصدی را ثبت کرده است، همچنین رشد نقطه‌به‌نقطه با افزایش ناچیز نسبت به ماه قبل، به ۱۷ درصد رسیده است. گفتنی است میانگین سالیانه شاخص قیمت نیز در تیرماه سال 140۲ روند نزولی یک سال اخیر خود را ادامه داد و با 3/4 واحد درصد کاهش نسبت به ماه قبل، میزان 31/3 درصد افزایش را نشان‌ می‌دهد.

مقدمه

شاخص تولید، فروش و قیمت صنایع بورسی با استفاده از داده‌های ماهیانه شرکت‌های صنعتی بورسی پذیرفته شده در بورس[1] محاسبه می‌شود. در تهیه این شاخص‌ها از اطلاعات ماهیانه 316 شرکت بورسی استفاده می‌شود و علاوه‌بر اندازه‌گیری تغییرات میزان تولید، فروش و قیمت در بخش صنعت، در محاسبات ملی نیز تأثیر بسیاری خواهد داشت و برآوردی از تغییرات ماهیانه ارزش ‌افزوده ایجاد شده را در صنایع مختلف و به‌دنبال آن در کل اقتصاد منعکس می‌کنند.

شاخص تولید صنعت را بانک مرکزی و مرکز آمار ایران با تواتر فصلی و همچنین شاخص قیمت صنعت به‌صورت فصلی را مرکز آمار و ماهیانه را بانک مرکزی منتشر می‌کند، اما الزامی به انتشار شاخص فروش صنعت ندارند. از‌طرفی، این آمار چندین ضعف اساسی دارد که مهم‌ترین آن وقفه سه‌ماهه در انتشار داده‌ها و بعضاً متوقف شدن انتشار آنها و نداشتن تواتر ماهیانه است.

شاخص‌های ماهیانه تولید، فروش و قیمت استخراج شده از اطلاعات عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تا حد زیادی می‌توانند با دقت مناسب و به‌صورت بهنگام تحولات بخش صنعت و معدن کشور را توضیح دهند و با توجه به بررسی‌های انجام شده و تطبیق دادن این شاخص با شاخص تولید صنعتی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران که به‌صورت فصلی منتشر می‌شود، مشخص شده این شاخص به‌خوبی می‌تواند در وقفه انتشار این شاخص‌های رسمی، شاخص جایگزین مناسبی برای آن باشد.[2] در این مطالعه تغییرات شاخص‌های تولید، فروش و قیمت شرکت‌های صنعتی و معدنی پذیرفته شده در بورس و همچنین مهم‌ترین رشته‌فعالیت‌های آن در تیرماه سال ۱۴۰۲ مورد بررسی قرار گرفته است.

۱. شاخص‌های تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی

در تیرماه سال 140۲، شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 3 و 6/1 درصدی را تجربه کرده است، اما نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش به‌ترتیب کاهش 4/7 و ۵ درصدی داشته‌اند که احتمالاً تحت تأثیر محدودیت‌های تأمین برق صنایع در تیر‌ماه بوده است.

نتایج طرح شامخ اتاق بازرگانی ایران نیز نشان می‌دهد شاخص مدیران خرید صنعت در تیرماه سال ۱۴۰۲، 50/09 در آستانه مرز 50 بدون تغییر باقی مانده و کمترین میزان 6 ماهه اخیر را از دی‌ماه (به‌غیراز فروردین‌ماه) به ثبت رسانده است. به‌طورکلی بدتر شدن عملکرد ناشی از کاهش شدید در سفارشات جدید بخش صنعت، کمبود نقدینگی و مشکل تأمین مالی، قطعی‌های برق شرکت‌ها، تصمیمات بانک مرکزی و تغییر مداوم قوانین و مقررات باعث رکود و عدم امکان برنامه‌ریزی برای فعالان اقتصادی شده است.

 

 

نمودار 2. رشد نقطه‌به‌نقطه شاخصهای تولید و فروش فعالیتهای صنعتی (درصد)

نمودار 1. شاخصهای تولید و فروش فعالیتهای صنعتی (100=1395)

               

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

 

طی سه‌ماهه منتهی به تیرماه سال 140۲، رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص تولید افزایش 5/1 درصدی و شاخص فروش آن افزایش 4/5 درصدی را نشان می‌دهند.

 

نمودار 3. رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخصهای تولید و فروش

فعالیتهای صنعتی نسبت به دوره مشابه سال قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

 

 

 

 

 

جدول 1. رشد شاخص تولید و فروش فعالیت‌های صنعتی و معدنی بورسی تیرماه سال ۱۴۰۲

شاخص فروش

شاخص تولید

 

رشد چهارماهه نسبت به چهارماهه مشابه سال قبل

رشد نسبت به ماه مشابه سال قبل

رشد نسبت به ماه قبل

رشد چهارماهه نسبت به چهارماهه مشابه سال قبل

رشد نسبت به ماه مشابه سال قبل

رشد نسبت به ماه قبل

رشد شاخص تولید و فروش

4.5

6.1

-5.0

5.0

3.0

-4.7

صنعت

-0.5

0.8

0.1

-1.9

0.4

3.7

شیمیایی به‌جز

 دارو

رشته‌فعالیت‌های منتخب[3] صنعت

-3.6

5.9

-9.8

3.7

12.2

-12.5

فلزات پایه

13.1

14.7

-5.4

20.8

15.3

-8.2

خودرو و قطعات

21.7

19.8

-9.6

-0.4

50.5

-0.5

معدن

مأخذ: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

۲. شاخص‌های تولید و فروش به تفکیک رشته‌فعالیت‌های صنعتی بورسی

در تیرماه سال 140۲ نسبت به ماه مشابه سال قبل، از بین ۱۵ رشته‌فعالیت صنعتی بورسی 8 رشته‌فعالیت افزایش در شاخص تولید و 7 رشته‌فعالیت کاهش در شاخص تولید داشته است. رشته‌فعالیت‌های «دارو»، «تجهیزات برقی» و «خودرو و قطعات» بیشترین افزایش در شاخص تولید و رشته‌فعالیت‌های «چوب و کاغذ» و «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات» بیشترین کاهش در شاخص تولید را تجربه کرده‌اند.

همچنین در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، از بین ۱۵ رشته‌فعالیت صنعتی بورسی ۱۰ رشته‌فعالیت افزایش در شاخص فروش و ۵ رشته‌فعالیت کاهش در شاخص فروش را تجربه کرده‌اند. رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «سایر کانی غیرفلزی» و «دارو» بیشترین افزایش در شاخص فروش و رشته‌فعالیت‌های «چوب و کاغذ» و «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» کاهش در شاخص فروش را تجربه کرده‌اند.

 

 

نمودار 4. رشد شاخصهای تولید و فروش رشتهفعالیتهای صنعتی در تیرماه سال 140۲ نسبت به ماه مشابه سال قبل (درصد)[4]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

 

در تیرماه سال 140۲ نسبت به ماه قبل، رشته‌فعالیت‌های «کک و پالایش» و «شیمیایی به‌جز دارو» افزایش ناچیز در شاخص تولید داشته‌اند و سایر رشته فعالیت‌ها کاهش در شاخص تولید را ثبت کرده‌اند که بیشترین کاهش در شاخص تولید متعلق به رشته‌فعالیت‌های «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات»، «لاستیک و پلاستیک» و «فلزات پایه» بوده ‌است. همچنین، رشته‌فعالیت‌های «کک و پالایش»، «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «تجهیزات برقی» افزایش در شاخص فروش و رشته‌فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک» و «فلزات پایه» کاهش در شاخص فروش داشته‌اند.

 

 

نمودار 5. رشد شاخصهای تولید و فروش رشته‌فعالیتهای صنعتی در تیرماه سال 140۲ نسبت به ماه قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

در تیرماه سال 140۲ نسبت به ماه مشابه سال قبل رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «دارو»و «خودرو و قطعات» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته‌فعالیت‌های «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند، همچنین رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «سایر کانی غیرفلزی» و «کاشی و سرامیک» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش نسبت به ماه مشابه سال قبل و رشته‌فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک» و «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش داشته‌اند.

طی تیرماه سال 140۲ نسبت به ماه قبل، رشته‌فعالیت‌های «کک و پالایش» و «شیمیایی به‌جز دارو» افزایش ناچیز در شاخص تولید داشته‌اند و سایر رشته‌فعالیت‌ها کاهش در شاخص تولید را ثبت کرده‌اند که بیشترین سهم در کاهش شاخص تولید متعلق به رشته‌فعالیت‌های «محصولات فلزی به‌جز ماشینآلات و تجهیزات»، «لاستیک و پلاستیک» و «فلزات پایه» بوده‌ است، همچنین رشته‌فعالیت‌های «کک و پالایش»، «تجهیزات برقی» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش و رشته‌فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک» و «کاشی و سرامیک» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش ثبت کرده‌اند.

 

 

 

نمودار 6. سهم رشته‌فعالیتها از رشد شاخصهای تولید و فروش بخش صنعت

در تیرماه سال 140۲ نسبت به ماه مشابه سال قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

نمودار 7. سهم رشته‌فعالیتها از رشد شاخصهای تولید و فروش بخش صنعت

در تیرماه سال 140۲ نسبت به ماه قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

در ادامه به بررسی رشته‌فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «شیمیایی (به‌جز دارو)» و «فلزات پایه» به‌دلیل ضریب اهمیت بالای این رشته‌فعالیت‌ها در محاسبه شاخص و همچنین رشته‌فعالیت‌های «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» و «دارو» به‌دلیل اثرپذیری از حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی در واردات نهاده‌های آنها پرداخته شده است.

۱-۲. شاخص‌های تولید و فروش رشته‌فعالیت خودرو و قطعات

در تیرماه سال 140۲ شاخص تولید رشته‌فعالیت خودرو و قطعات برمبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 15/3 درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 8/2 درصدی داشته و همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 14/7 درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 5/4 درصدی داشته است. همان‌طور که در نمودار 10 نشان داده شده است نسبت به ماه قبل تنها شاخص فروش زیربخش «خودرو سواری» رشد مثبت ناچیزی داشته و سایر زیربخش‌ها رشد منفی را ثبت کرده‌اند. اما مطابق نمودار ۱۱، نسبت به ماه مشابه سال قبل به‌جز شاخص فروش زیربخش «خودرو سنگین»، سایر زیربخش‌ها رشد مثبتی را تجربه کرده‌اند.

نمودار 8. شاخصهای تولید و فروش بخش خودرو و قطعات (100=1395)

نمودار 9. رشد نقطه‌به‌نقطه شاخصهای تولید و فروش بخش خودرو و قطعات (درصد)

 

 

                                                                                                         

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

نمودار 10. رشد شاخص‌ تولید و فروش زیربخش‌های خودرو و قطعات نسبت به ماه قبل (درصد)

نمودار 11. رشد شاخص تولید و فروش زیربخش‌های خودرو و قطعات نسبت به ماه مشابه سال قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

۲-۲. شاخص‌های تولید و فروش رشته‌فعالیت شیمیایی به‌جز دارو

در تیرماه سال 140۲ شاخص تولید رشته‌فعالیت شیمیایی به‌جز دارو بر‌مبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 0/4 درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش 3/7 درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 0/8 درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش 0/1 درصدی داشته است.

طبق نمودار ۱۴، نسبت به ماه قبل شاخص تولید زیربخش‌های اصلی افزایش یافته است. از طرفی، مطابق نمودار ۱۵، نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص تولید زیربخش‌های اصلی به‌جز «پلاستیک و لاستیک مصنوعی» افزایش یافته است و شاخص فروش با توجه به افزایش شاخص فروش زیربخش «کودها و ترکیبات نیتروژن‌دار» در کنار کاهش سایر زیربخش‌ها تغییر چشمگیری نداشته است.  

 

نمودار 12. شاخصهای تولید و فروش بخش شیمیایی (‌به‌جز دارو) (100=1395)

نمودار 13. رشد نقطه‌به‌نقطه شاخصهای تولید و فروش بخش شیمیایی (به‌جز دارو) (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

نمودار 14. رشد شاخص‌ تولید و فروش زیربخش‌های شیمیایی به‌جز دارو نسبت به ماه قبل (درصد)

نمودار 15. رشد شاخص تولید و فروش زیربخش‌های شیمیایی به‌جز دارو نسبت به ماه مشابه سال قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

۳-۲. شاخص‌های تولید و فروش رشته‌فعالیت فلزات پایه

در تیرماه سال 140۲، شاخص تولید رشته‌فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 12/2 درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 12/5 درصدی داشته است. در مقابل شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 5/9 درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 9/8 درصدی داشته است. مطابق نمودار ۱۸، نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش زیربخش‌های اصلی کاهش داشته است، ازطرفی طبق نمودار ۱۹، نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص تولید زیربخش «ورق»، «پروفیل» و «سایر» افزایش یافته و شاخص فروش زیربخش «ورق» و «سایر»‌ افزایش یافته است.

 

نمودار 17. رشد نقطه‌به‌نقطه شاخصهای تولید و فروش بخش فلزات پایه (درصد)

نمودار 16. شاخصهای تولید و فروش بخش فلزات پایه (100=1395)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

نمودار 18. رشد شاخص‌ تولید و فروش زیربخش‌های فلزات پایه نسبت به ماه قبل (درصد)

نمودار 19. رشد شاخص تولید و فروش زیربخش‌های فلزات پایه نسبت به ماه مشابه سال قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

4-۲. شاخص‌های تولید و فروش رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر

در تیرماه سال 140۲، شاخص تولید رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 16/5 درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش ۴ درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 10/9 درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش ۱/۱ درصدی داشته است.

مطابق نمودار 22 نسبت به ماه قبل کاهش شاخص تولید زیربخش‌های «کیک و بیسکویت»، «روغنی‌ها» و «سایر» و کاهش شاخص فروش زیربخش‌های «کیک و بیسکویت» و «لبنیات» به کاهش شاخص تولید و فروش منجر شده است. همچنین مطابق نمودار ۲۳، نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش شاخص تولید زیربخش‌‌های «روغنی‌ها»، «کیک و بیسکویت» و «سایر» و کاهش شاخص فروش زیربخش‌های «روغنی‌ها» و «کیک و بیسکویت» به کاهش شاخص تولید و فروش منجر شده است.

 

نمودار 20. شاخصهای تولید و فروش بخش غذایی و آشامیدنی (100=1395)

نمودار 21. رشد نقطه‌به‌نقطه شاخصهای تولید و فروش بخش غذایی و آشامیدنی (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

 

نمودار 22. رشد شاخص‌ تولید و فروش زیربخش‌های غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر نسبت به ماه قبل (درصد)

نمودار 23. رشد شاخص تولید و فروش زیربخش‌های غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر نسبت به ماه مشابه سال قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

5-۲. شاخص‌های تولید و فروش رشته‌فعالیت دارو

در تیرماه سال 140۲ شاخص تولید رشته‌فعالیت دارو برمبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 31/2 درصدی داشته و نسبت به ماه قبل بدون تغییر بوده است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 30/9 درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 1/9 درصدی داشته است. مطابق نمودار 27 نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص تولید و فروش تمام زیربخش‌ها افزایش یافته است.

نمودار 24. شاخصهای تولید و فروش بخش دارو (100=1395)          

نمودار 25. رشد نقطه‌به‌نقطه شاخصهای تولید و فروش بخش دارو (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

نمودار 26. رشد شاخص‌ تولید و فروش زیربخش‌های دارو نسبت به ماه قبل (درصد)

نمودار 27. رشد شاخص تولید و فروش زیربخش‌های دارو نسبت به ماه مشابه سال قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

  1. شاخص قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی

در تیرماه سال 140۲ نرخ رشد ماهیانه[5] قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی رشد مثبت 0/4 درصدی را ثبت کرده است، همچنین رشد نقطهبهنقطه[6] با کاهش نسبت به ماه قبل، به ۱۷ درصد رسیده است. گفتنی است میانگین[7] سالیانه شاخص قیمت نیز در تیر سال 140۲ روند نزولی یک سال اخیر خود را ادامه داد و با 3/4 واحد درصد کاهش نسبت به ماه قبل، میزان 31/3 درصد افزایش را نشان می‌دهد.

 

 

 

 

نمودار 28. درصد تغییر شاخص قیمت صنعت (100=1395)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

بررسی شاخص قیمت رشته‌فعالیت‌های بورسی نشان می‌دهد در تیرماه سال ۱۴۰۲، رشته‌فعالیت‌های «سایر کانی غیرفلزی» و «سیمان» بالاترین نرخ رشد ماهیانه و رشته‌فعالیت‌های «خودرو و قطعات» و «فلزات پایه» بالاترین نرخ رشد نقطه‌به‌نقطه را تجربه کرده‌اند.

 

نمودار 29. شاخص قیمت رشته‌فعالیت‌های بورسی- تیرماه سال ۱۴۰۲

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

 

رشته‌فعالیت دارو در تیرماه نرخ رشد ماهیانه 1/8 درصدی داشته است. شایان ذکر است رشد نقطه‌به‌نقطه رشته‌فعالیت دارو نسبت به ماه پیش کاهش یافته و به 42/7 درصد رسیده است و میانگین سالیانه قیمت نیز 77/2 درصد افزایش یافته است.

 

نمودار 30. درصد تغییر شاخص قیمت رشته‌فعالیت دارو (100=1395)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

مطابق نمودار 31، با حذف ارز ترجیحی مواد اولیه رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر، رشد ماهیانه شاخص قیمت این رشته‌فعالیت در اردیبهشت و تیر سال ۱۴۰۱ به حدود 45 و 50 درصد رسید، اما در ماه‌های بعد و پس از تخلیه اثر این شوک به‌شدت کاهش یافت و تا پایان 1401 نیز شاخص قیمت تقریبا در همان سطح باقی ماند، اما در ماه‌های اخیر اندکی افزایش یافته و در تیرماه رشد ماهانه مثبت 1/9 درصدی داشته است. به‌طور مشابه رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص قیمت در این رشته‌فعالیت از تیر‌ماه سال گذشته مسیر نزولی را طی کرده است و در تیرماه ۱۴۰۲ به ۸ درصد رسیده است؛ گفتنی است میانگین سالیانه قیمت در این رشته‌فعالیت از تیرماه نزولی بوده و به ۸۶ درصد رسیده است.

 

 

نمودار 31. درصد تغییر شاخص قیمت رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر (100=1395)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

  1. شاخص‌های تولید و فروش شرکت‌های معدنی بورسی

در تیرماه سال 140۲، شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 50/۵ درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 0/5 درصدی مواجه شده که احتمالاً به دلیل مدیریت بهتر مساله برق در این بخش است. همچنین، شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 19/8 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 9/6 درصدی مواجه شده است. مطابق نمودار ۳۴، نسبت به ماه قبل شاخص تولید زیربخش‌های «کنسانتره» و «سایر» و شاخص فروش زیربخش‌های «کنسانتره» و «گندله» کاهش یافته است. در مقابل مطابق نمودار 35، افزایش شاخص تولید و فروش زیربخش «گندله» باعث افزایش شاخص تولید و فروش شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل شده است.

نمودار 32. شاخصهای تولید و فروش شرکتهای معدنی بورسی (100=1395)

نمودار 33. رشد نقطه‌به‌نقطه شاخصهای تولید و فروش شرکت‌های معدنی بورسی (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

نمودار 34. رشد شاخص‌ تولید و فروش زیربخش‌های معدن نسبت به ماه قبل (درصد)

نمودار 35. رشد شاخص تولید و فروش زیربخش‌های معدن نسبت به ماه مشابه سال قبل (درصد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: همان.

 

جمع‌بندی

شاخص تولید، فروش و قیمت صنایع بورسی از اطلاعات ماهیانه ۳۱۶ شرکت بورسی استخراج می‌شود که بررسی ها نشان می‌دهد این شاخص با شاخص تولید صنعتی بانک مرکزی و مرکز آمار حرکتی مناسب دارد و با دقت زیادی می‌تواند تحولات بخش صنعت و معدن کشور را به‌صورت ماهیانه رصد کند. در این گزارش تغییرات شاخص‌های تولید، فروش و قیمت شرکت‌های صنعتی و معدنی پذیرفته شده در بورس و همچنین مهم‌ترین رشته‌فعالیت‌های آن در تیرماه سال ۱۴۰۲ مورد بررسی قرار گرفته است.

برآورد این گزارش نشان می‌دهد طی تیرماه سال 140۲، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 3 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 4/7 درصدی مواجه شده و همچنین شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 6/1 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش ۵ درصدی مواجه شده‌ است. شاخص قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی نیز نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۷ درصد و نسبت به ماه قبل 0/4 درصد افزایش یافته است.

 

 

پیوست

جدول 1 پیوست. آمار مربوط به رشد تولید کل رشتهفعالیتها (نسبت به ماه مشابه سال قبل 100=1395)[8]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2 پیوست. آمار مربوط به رشد فروش کل رشته‌فعالیتها (نسبت به ماه مشابه سال قبل 100=1395)[9]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول ۳ پیوست. رشد شاخص تولید و فروش فعالیت‌های صنعتی و معدنی بورسی تیرماه سال ۱۴۰۲

شاخص فروش

شاخص تولید

 

رشد چهارماهه نسبت به چهارماهه مشابه سال قبل

رشد نسبت به ماه

مشابه سال قبل

رشد نسبت به ماه قبل

رشد چهارماهه نسبت به چهارماهه مشابه سال قبل

رشد نسبت به ماه

مشابه سال قبل

رشد نسبت به ماه قبل

21.7

19.8

-9.6

-0.4

50.5

-0.5

معدن

4.5

6.1

-5.0

5.0

3.0

-4.7

صنعت

1.4

-10.9

-1.1

-1.7

-16.5

-4.0

غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر

-7.5

-16.0

-4.0

-1.2

-21.2

-4.2

منسوجات

-12.5

-14.1

-2.9

-25.2

-32.8

-11.5

چوب و کاغذ

0.4

0.5

12.4

0.9

0.8

12.0

کک و پالایش

-0.5

0.8

0.1

-1.9

0.4

3.7

شیمیایی (به‌جز دارو)

12.6

30.9

-1.9

25.0

31.2

0.0

دارو

1.8

-8.8

-22.3

-1.0

-13.8

-14.2

لاستیک و پلاستیک

15.7

15.8

-9.2

3.0

-1.4

-6.5

کاشی و سرامیک

11.1

19.4

-6.9

9.1

11.5

-6.2

سیمان

20.2

31.9

-2.6

-2.2

2.8

-2.2

سایر کانی غیرفلزی

-3.6

5.9

-9.8

3.7

12.2

-12.5

فلزات پایه

-5.4

-2.7

6.4

-1.5

-22.7

-33.2

محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات

27.3

43.5

3.8

24.4

22.9

-1.2

تجهیزات برقی

9.0

5.5

-22.1

14.4

5.3

0.3

ماشینآلات و تجهیزات

13.1

14.7

-5.4

20.8

15.3

-8.2

خودرو و قطعات

 

شاخص مدیران خرید (شامخ)‌[10]

نتایج طرح شامخ اتاق بازرگانی ایران نیز نشان می‌دهد شاخص مدیران خرید صنعت در تیرماه سال ۱۴۰۲، 50/09 در آستانه مرز 50 بدون تغییر باقی مانده و کمترین میزان 6 ماهه اخیر را از دی‌ماه (به‌غیراز فروردین‌ماه) به ثبت رسانده است. کمتر شدن شیب افزایش شاخص صنعت به‌دلیل کاهش رشد میزان سفارشات است.

چشم‌انداز تولید در ماه آینده به پایین‌ترین سطح خود از تیرماه سال گذشته (به‌جز اسفندماه) رسیده است؛ زیرا شرکت‌های مورد بررسی در مورد طیف وسیعی از عوامل از قبیل وضع قوانین کارشناسی نشده، کمبود نقدینگی و مشکل در تأمین مالی، بی‌ثباتی نرخ ارز، تردید مشتری برای خرید و قطعی برق از پیش تعیین نشده اشاره می‌کنند.

شاخص میزان فروش محصولات در تیر (43/75) به کمترین مقدار 5 ماهه خود از بهمن‌ماه (به‌غیر‌از فروردین) رسیده ‌است.[11]

 

شاخص مدیران خرید کل صنعت در سه ‌‌ماه منتهی به تیرماه سال ۱۴۰۲

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مأخذ: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی.

 

  1. معرفی و نحوه محاسبه شاخص تولید، فروش و قیمت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 18001.
  2. گزارش طرح شامخ مدیران خرید، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران.
  3. پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در خردادماه 140۲ بخش صنعت و معدن، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 19163.
  4. Codal.Ir.