نوع گزارش : گزارش های تقنینی
نویسنده
پژوهشگر گروه حقوق انتخاباتی ،پارلمانی و مطالعات قانونگذاری دفتر مطالعات حقوقی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
چکیده
طرح «اصلاح تبصره «۲» ماده (۱۶۳) قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی» ناظر به اجرای اصل هشتادوپنجم قانون اساسی است. براساس اصل هشتادوپنجم قانون اساسی، مجلس در موارد ضروری می تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را به کمیسیون های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می کند به صورت آزمایشی اجرا می شود. بر این اساس تبصره «۲» ماده (۱۶۳) قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی بیان می دارد که پس از انقضای زمان آزمایشی، این گونه قوانین اعتبار قانونی نخواهند داشت. طرح حاضر درصدد ایجاد ضمانت اجرایی در زمان اعلام پایان مدت اعتبار قوانین آزمایشی و برای جلوگیری از عدم تعیین تکلیف قوانین آزمایشی در موعد مقرر خود، پیشنهاد داده است. براساس این طرح با اصلاح تبصره «۲» ماده (۱۶۳) قانون آیین نامه داخلی مجلس، پایان مدت اعتبار قوانین آزمایشی ازسوی مجلس به روزنامه رسمی اعلام شده و در آن روزنامه چاپ و منتشر شود.
در حال حاضر تبصره «۱» این ماده تکلیف روشنی را برای پایان اعتبار قوانین آزمایشی تعیین کرده است. همچنین حسب بررسی های صورت گرفته، با وجود ضمانت اجرای مذکور در این طرح همچنان امکان عدم تعیین تکلیف قوانین آزمایشی در پایان مدت اعتبار کاملاً محتمل است و مضافاً اینکه این طرح در متن و محتوا نیز اشکال هایی دارد؛ دستیابی به هدف مورد نظر با ابهام های زیادی روبه رو می شود. بنابراین به نظر می رسد این اصلاح نمی تواند حل مسئله مذکور را به دنبال داشته باشد. بنابراین تصویب کلیات طرح پیشنهاد نمی شود.
موضوعات
مقدمه
طرح «اصلاح تبصره «۲» ماده (۱۶۳) قانون آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی» به شماره ثبت ۷۷۲ در تاریخ 1400/۱۱/2 بهصورت عادی اعلام وصول شده است. حسب آنچه در مقدمه توجیهی طرح آمده است، با توجه به اینکه عدم اعلام پایان زمان اعتبار قوانین آزمایشی، مشکلاتی را برای دستگاههای اجرایی و ذینفعان بهوجود میآورد، این طرح درصدد ایجاد ضمانت اجرایی برای اعلام پایان مدت اعتبار قوانین آزمایشی است. بر این اساس طرح حاضر که بهصورت مادهواحد ارائه شده است بیان میکند: «به انتهای تبصره «۲» ماده (۱۶۳) قانون آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی عبارت زیر اضافه میشود:
مجلس موظف است پایان اعتبار قوانین موقتی را به روزنامه رسمی برای چاپ و انتشار اعلام نماید.»
بررسی کلیات طرح
ماده (۱۶۳) قانون آییننامه داخلی مجلس[1] ناظر به اصل هشتادوپنجم قانون اساسی[2] است. براساس اصل هشتادوپنجم قانون اساسی، مجلس در موارد ضروری میتواند اختیار وضع بعضی از قوانین را به کمیسیونهای داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین میکند بهصورت آزمایشی اجرا میشود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود. بر این اساس تبصره «۲» ماده (۱۶۳) قانون آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی بیان میدارد که پس از انقضای زمان آزمایشی، اینگونه قوانین اعتبار قانونی نخواهند داشت. طرح حاضر، با هدف انضباطبخشی و شفافیت بیشتر و بهعنوان ضمانت اجرایی برای عدم تعیین تکلیف قوانین آزمایشی در موعد مقرر خود، اصلاح تبصره «۲» ماده (۱۶۳) قانون آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی را پیشنهاد داده است. این طرح بیان میکند که از طریق اصلاح این تبصره، پایان مدت اعتبار قوانین آزمایشی ازسوی مجلس به روزنامه رسمی اعلام شده و در آن روزنامه چاپ و منتشر شود. لکن حسب بررسیهای صورت گرفته و اشکالهای موجود در طرح که به تفصیل بیان خواهد شد؛ بهنظر میرسد این اصلاح نمیتواند حل مسئله مذکور را بهنحو کامل بهدنبال داشته باشد.
بررسی جزئیات طرح
خلاصه اینکه آیا ضمانت اجرای مذکور میتواند کارکرد مناسب داشته باشد یا نه، محل ابهام جدی است.
نتیجهگیری
طرح «اصلاح تبصره «۲» ماده (۱۶۳) قانون آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی» که با هدف ایجاد ضمانت اجرا برای اعلام پایان مدت اعتبار قوانین آزمایشی، مطرح شده است با اشکالهایی در متن و محتوا مواجه است و در دستیابی به هدف مورد نظر آن نیز محل ابهام است؛ مضافاً اینکه مفاد آن در تعارض با اصل هفتادوپنجم قانون اساسی نیز بهنظر میرسد. بر این اساس تصویب کلیات این طرح پیشنهاد نمیشود.