بررسی لایحه بودجه سال 1402 کل کشور (۱۰): صندوق های بازنشستگی

نویسنده

کارشناس گروه سیاست های حمایتی و مقابله با فقر دفتر مطالعات بخش عمومی، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

چکیده

مطالعه پیش رو به بررسی وضعیت صندوق های بازنشستگی در لایحه بودجه سال 1402 پرداخته است. طبق لایحه تقدیمی دولت جهت حمایت از صندوق های بازنشستگی رقم 331 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که 207 هزار میلیارد تومان مربوط به صندوق بازنشستگی کشوری، 112 هزار میلیارد تومان جهت کمک به صندوق تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و 11.3 هزار میلیارد تومان بابت صندوق بازنشستگی فولاد و وزارت اطلاعات تعیین شده است که درمجموع حدود 15 درصد از کل منابع عمومی را به خود اختصاص داده اند. در ادامه بر مهم ترین عوامل مؤثر بر وضعیت ایجاد ناپایداری در صندوق ها اشاره شده که از این موارد می توان به عدم انجام اصلاحات پارامتریک همزمان با تحولات جمعیتی، تصویب قوانین سخاوتمندانه و متعارض با اصول بیمه ای که تشدیدکننده ناترازی مالی صندوق‎ها بوده و مدیریت ناکارامد دارایی ها اشاره کرد که در ادامه به آنها پرداخته شده است. با این حال قابل تأمل است که کشورهایی که در مقایسه با ایران از نظر دارایی صندوق های بازنشستگی و شاخص های اقتصاد کلان در وضعیت مناسب تری قرار دارند، برای جلوگیری از وقوع بحران، با توجه به تغییرات جمعیتی دست به اصلاحات تدریجی در مؤلفه ها بازنشستگی خود زده اند؛ اما در ایران با وجود تغییرات شاخص های جمعیتی (همچون نرخ باروری و امید به زندگی) و وضعیت نامساعد دارایی صندوق ها و به تبع آن ناتوانی از پرداخت مستمری مکفی به بازنشستگان، تاکنون اراده ای جدی برای اصلاح وضعیت موجود و جلوگیری از بروز بحران دیده نشده است.