نویسندگان

• موسی بیات
• محمدرضا ملاشاهی

مدیر کل دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

چکیده

بازماندگی از تحصیل و ترک تحصیل یکی از اصلی ترین چالش های نظام آموزش و پرورش ایران است که در سال های اخیر به ویژه پس از همه گیری کووید-19 و غیرحضوری شدن آموزش ها رشد چشمگیری داشته است. طبق آخرین آمارهای اعلامی ازسوی وزارتخانه آموزش و پرورش در سال تحصیلی 1401-1400 هرچند تلاش هایی برای جذب بازماندگان و تارکان از تحصیل و کاهش آمار نسبت به سال تحصیلی 1400-1399 انجام شده است، اما همچنان بیش از 911 هزار نفر در مقاطع مختلف از تحصیل بازمانده اند و 279 هزار دانش آموز نیز ترک تحصیل کرده اند. بررسی های نشان می دهد که پنج استان سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزستان و آذربایجان غربی دارای بیشترین فراوانی مطلق بازماندگان از تحصیل هستند. همچنین استان های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، خوزستان، آذربایجان غربی و کرمان نیز به ترتیب دارای بیشترین آمار تارکان از تحصیل در سال 1401-1400 هستند. در این گزارش ضمن بررسی روند آماری بازماندگی و ترک تحصیل در سال های 1400-1393 راهکارهایی برای مقابله با مسئله بازماندگی و ترک تحصیل ارائه شده است. به نظر می رسد یکی از اصلی ترین چالش های این حوزه، فقدان آماری دقیق، شفاف و جامع از دانش آموزان بازمانده و تارک از تحصیل و شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آنان است. بنابراین پیشنهاد می شود ایجاد سامانه آماری جامع و یکپارچه با هماهنگی دستگاه های ذی ربط شامل آمار همه جانبه دانش آموزان، اصلاح ساختاری شورای پشتیبانی سوادآموزی، انجام مأموریت سوادآموزی توسط آموزگاران (مدارس ابتدایی) در اقصی نقاط کشور، اتخاذ رویکرد مدرسه محوری در ریشه کنی بیسوادی و جذب کودکان بازمانده از تحصیل، استفاده از فناوری اطلاعات و آموزش های ترکیبی، تهیه نقشه جامع سوادآموزی، ایجاد فرصت های آموزشی متنوع، اصلاح برنامه درسی با رویکرد انعطاف پذیری و همچنین اصلاح قانون بازگشایی مدارس مصوب سال 1376 از دیگر راهکارهای ارائه شده در این گزارش است.