نویسنده
چکیده
با تصویب و ابلاغ قانون جهش تولید مسکن در سال 1400 شاهد تغییر رویکرد و روند اجرایی در حوزه تولید مسکن برای پاسخ به نیاز فزاینده مسکن و کسری تولید مسکن در سال های گذشته هستیم. به تعبیری ابلاغ این قانون نقطه شروع حرکت دولت و مجلس برای سامان دهی و ترمیم بازار مسکن با تأکید بر تقویت سمت عرضه و جهش تولید مسکن است. دامنه اثرات اجرای این قانون ماهیتی فراگیر و همه شمول دارد و تمام ارکان نظام مسکن و عمران، معماری و شهرسازی، اقتصاد، زیرساخت و حمل ونقل و به تعبیری دیگر کل نظام استقرار جمعیت در فضا را تحت الشعاع قرار خواهد داد. نظر به اهمیت موضوع، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به منظور تحقق پذیری بهینه این قانون و کاهش تبعات و آثار احتمالی مجموعه گزارشاتی درخصوص ملاحظات و الزامات تحقق پذیری قانون جهش تولید مسکن در دست تدوین دارد. در گزارش پیش رو تلاش شده تا در قالب 12 سرفصل، مهم ترین الزامات آمایش سرزمینی تأثیرگذار در اجرای قانون جهش تولید مسکن، تعیین و نحوه پایبندی و پیاده سازی آن تبیین گردد (و موارد مرتبط با سند ملی آمایش سرزمین تبیین گردید) برخی از این سرفصل ها خود دارای ارتباط و همبستگی با یکدیگر بوده، لیکن به دلیل اهمیت به صورت جداگانه تحلیل و ارزیابی گردیده است: ۱. اسناد فرادست و سیاست های کلی نظام در حوزه تعامل آمایش سرزمین و نظام سکونتگاهی، ۲. کلان روندها و آینده نگری نظام اسکان در آمایش سرزمین، ۳. توسعه دریامحور، اسکان در جزایر، توسعه نواحی مرزی و ارتباط با کشورهای همسایه در راستای دیپلماسی اقتصادی و راهبرد ژئوپلیتیک منطقه ای (موضوع سرفصل ۲۰ ماده (۴) سند ملی آمایش سرزمین) ۴. توسعه همگام مسکن در ارتباط با مراکز عمده شغلی و ابرپروژه های مصوب و در دست اجرا، ۵. تمرکززدایی و تعادل سرزمینی (موضوع ماده (۵) سند ملی آمایش سرزمین)، ۶. مناطق کلان شهری و مجموعه های شهری الگوی پیچیده اسکان در دهه های اخیر (موضوع بندهای «153) و «155» و «156» و «157» ماده (۴) سند ملی آمایش سرزمین) ۷. حمایت از توسعه مسکن در شهرهای میانی و کوچک، شهرهای حلقه دوم و مناطق شهری چندمرکزی (موضوع سرفصل ۱۳ ماده (۴) سند ملی آمایش سرزمین) ۸. نگاهداشت جمعیت مناطق مهاجرفرست شهری و روستایی و زمینه سازی برای مهاجرت معکوس و تغییر الگوی حاشیه نشینی، (موضوع سرفصل ۱۴ ماده (۴) سند ملی آمایش سرزمین) ۹. نقش تحولات قیمت مسکن، املاک و مستغلات در آمایش سرزمین، جریان مهاجرت، اسکان و فعالیت، ۱۰. قلمروهای اولویت دار استقرار جمعیت، ایجاد و توسعه شهرها و شهرک های جدید، ۱۱. تناسب توسعه مسکن با تأمین پذیری زیرساخت ها و حمل ونقل و ارتباطات و نقش آمایشی آن در ارتباط با توسعه نظام سکونتگاهی، ۱۲. بازنگری غربال گری متقاضیان نهضت ملی مسکن براساس تفاوت های جغرافیایی، حمایت ها و محدودیت های آمایشی.