بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 کل کشور (14): بخش فرهنگ و هنر

نوع گزارش : گزارش های تقنینی

نویسندگان

کارشناس گروه فرهنگ عمومی، هنر و صنایع خلاق دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

چکیده

بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ با تغییرات در آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی مشتمل بر جداول تفصیلی ارقام بودجه اعلام وصول شد. این گزارش به تحلیل و توصیف داده های لایحه بودجه، اعتبارات هزینه ای، تملک دارایی های سرمایه ای و اختصاصی دستگاه های اصلی مربوط به بخش فرهنگ و هنر در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ و مقایسه آن با اعتبارات مصوب سال ۱۴۰۲ و اعتبارات ردیف های متفرقه لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ و همچنین بررسی سنجه های عملکرد خروجی های اصلی دستگاه های سیاستگذار در بخش فرهنگ و هنر می پردازد.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳، سهم اعتبارات دستگاه‌های اصلی بخش فرهنگ و هنر نسبت به مصارف بودجه عمومی دولت در حدود هشت‌دهم درصد می‌باشد. بیشترین افزایش اعتبار دستگاه های اصلی بخش فرهنگ و هنر، مربوط به «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» است که حدود ۲۶۶ درصد نسبت به مصوب سال ۱۴۰۲، در مجموع اعتبارات رشد داشته است. این میزان از رشد به دلیل افزایش برآورد اعتبارات اختصاصی در سال ۱۴۰۳ است که عمدتاً مرتبط با برآورد هزینه کرد یک درصد از هزینه های شرکت های دولتی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری است که برای اولین بار به منظور تفصیل بند «ب» تبصره «۱۳» قانون بودجه سال ۱۴۰۳ در بخش دوم لایحه درج شده است. درخصوص سنجه های عملکرد خروجی های اصلی دستگاه های سیاستگذار در بخش فرهنگ و هنر لازم به ذکر است که بعضاً اقدام و سنجه ها بسیار کلی و مبهم است و در عمل سنجش و ارزیابی مشخص و شفاف از عملکرد دستگاه امکان ناپذیر است و به تدقیق و جزئی تر شدن و در مواردی جهت گیری کیفی نیاز دارند. 

گزیده سیاستی

در لایحه بودجه سال 1403 در بخش فرهنگ و هنر بعضاً اقدام و سنجه‌ها بسیار کلی و مبهم است و در عمل سنجش و ارزیابی مشخص و شفاف از عملکرد دستگاه امکان‌ناپذیر است و به تدقیق و جزئی‌تر شدن و در مواردی جهت‌گیری کیفی نیاز دارند. بیشترین افزایش اعتبار دستگاه‌های اصلی بخش فرهنگ و هنر، مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که حدود 266 درصد نسبت به مصوب سال 1402، در مجموع اعتبارات رشد داشته است. این میزان از رشد به‌دلیل افزایش برآورد اعتبارات اختصاصی در سال 1403 می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

خلاصه مدیریتی

مسئله اصلی

قانون بودجه به‌عنوان سند یک‌ساله مالی دولت برای اداره کشور، مهم‌ترین سندی است که می‌توان رد سیاست‌های دولت در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را دنبال کرد. لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ طبق اصلاحات انجام شده در ماده (۱۸۲) آیین‌نامه داخلی، در دو بخش به مجلس تقدیم شد؛ بخش اول شامل ماده واحده مشتمل بر احکام مورد نیاز برای اجرای بودجه کل کشور، سقف منابع بودجه عمومی دولت به تفکیک درآمدها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی و اجزای اصلی آنها، ترازهای عملیاتی، سرمایه‌ای و مالی بودجه عمومی دولت و فروض برآورد منابع و مصارف بودجه بود که دولت به‌صورت رسمی در اوایل سال 1402 تقدیم مجلس کرد اما بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ درباره جداول تفصیلی شامل ارقام بودجه در ابتدای سال 1403 اعلام وصول شد و لازم است بررسی این بخش به‌همراه جداول و پیوست‌های منتشر شده، صورت گیرد.

نقاط قوت و ضعف طرح و لایحه

  • موضوع هزینه‌کرد یک درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری در لایحه بودجه سال 1403 در راستای بند الحاقی مشابه در برنامه هفتم توسعه، استفاده از ظرفیتی است که دولت از آن به‌منظور اجرای احکام حوزه فرهنگ در برنامه هفتم، بهره برده است و تلاش کرده تا با درج حکم مربوطه و برآورد اعتبارات آن در لایحه بودجه سالیانه، حکم مذکور در برنامه هفتم را اجرا کند.
  • جدول برآورد هزینه‌کرد ۱ درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری برای اولین بار به‌منظور تفصیل بند «ب» تبصره «13» قانون بودجه سال 1403 در بخش دوم لایحه درج شده است که به‌نظر می‌رسد طراحی چنین جدولی به‌منظور طراحی هزینه‌کرد این بند و همچنین استناد هر ردیف به مواد برنامه هفتم توسعه، اقدام مطلوبی، خصوصاً در این بند باشد.
  • در لایحه بودجه سال 1403، برخلاف لوایح سال‌های گذشته، جدول وضعیت اعتبارات فصل فرهنگ و هنر در لایحه بودجه به‌کلی حذف شده‌ است و امکان مقایسه وضعیت اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی سرمایه‌ای و مجموع آنها از بین رفته است؛ همچنین این امر باعث شده امکان مقایسه سهم هر فصل از امور نیز از بین برود و نیز نتوان سهم امور مختلف ازجمله امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری را نسبت به سایر امور ده‌گانه ارزیابی کرد.
  • در ردیف‌های متفرقه درخصوص اعتبارات در نظر گرفته شده، بعضاً ابهامی که در نحوه هزینه‌کرد وجود دارد باید برطرف شود. ازاین‌رو، باید دستگاه یا دستگاه‌های مرتبط و ابعاد اجرایی آن تا حد لازم شفاف شود.
  • درخصوص سنجه‌های عملکرد خروجی‌های اصلی دستگاه‌های سیاستگذار در بخش فرهنگ و هنر که بعضاً اقدامات و سنجه‌ها بسیار کلی و مبهم است و در عمل سنجش و ارزیابی مشخص و شفاف از عملکرد دستگاه را امکان‌ناپذیر می‌کند که به تدقیق و جزئی‌تر شدن و در مواردی جهت‌گیری کیفی نیاز است. از‌سوی‌دیگر، با توجه به اینکه لایحه بودجه باید با هدف تحقق سالیانه بخشی از برنامه توسعه باشد، اما در اقدام‌ها و سنجه‌های تعیین شده در لایحه بودجه برای دستگاه‌های سیاستگذار، کمتر رد مشخص و واضحی از احکام برنامه هفتم توسعه (به‌ویژه جدول اهداف کمی ذیل ماده (74) برنامه) وجود دارد و باید تا این موضوع نیز اصلاح شود.

پیشنهادهای مرکز پژوهش‌ها

لازم به ذکر است مجموع اعتبارات دستگاه­های اصلی بخش فرهنگ و هنر در قانون بودجه 1402 مبلغ 77.320.018 میلیون ریال بوده که در برآورد سال 1403 به مبلغ 218.982.336 میلیون ریال افزایش یافته و حدود 183 درصد رشد پیدا کرده است. دلیل عمده افزایش مجموع اعتبارات بخش فرهنگ و هنر به افزایش اعتبارات اختصاصی دستگاه­های «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی»، «سازمان امور سینمایی و سمعی-بصری» و «حوزه هنری انقلاب اسلامی» موضوع یک درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی بر می­گردد. در لایحه بودجه سهم اعتبارات دستگاه­های اصلی این بخش نسبت به مصارف بودجه عمومی دولت در حدود هشت­دهم (0.77) درصد می­باشد.

 

1.مقدمه

این گزارش به تحلیل اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و اختصاصی دستگاه‌های مربوط به بخش فرهنگ و هنر در لایحه بودجه سال 1403 و مقایسه آن با اعتبار مصوب سال 1402 و اعتبارات ردیف‌های متفرقه لایحه بودجه سال 1403 در بخش فرهنگ عمومی، هنر و صنایع خلاق می‌پردازد.

در ابتدا باید اشاره شود که در لایحه بودجه سال 1403، برخلاف لوایح سال‌های گذشته، جدول وضعیت اعتبارات امور ده‌گانه و فصول ذیل آنها مانند امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری و فصل فرهنگ و هنر در لایحه بودجه حذف شده است و امکان مقایسه وضعیت اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی سرمایه‌ای و مجموع آنها امکان‌پذیر نیست؛ لذا این تغییر باعث شده امکان مقایسه سهم هر فصل از امور وجود نداشته باشد و نیز نتوان سهم امور مختلف ازجمله امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری را نسبت به سایر امور ده‌گانه سنجید و ارزیابی کرد.

2.اعتبارات دستگاههای فرهنگی و هنری

در لایحه بودجه سال 1403، مجموعه دستگاه‌هایی که عمده اعتبارات آنها ذیل برنامه‌های مرتبط با «فصل فرهنگ و هنر» تعریف می‌شود، به‌عنوان دستگاه‌های بخش فرهنگ و هنر در نظر گرفته‌ شده است، لذا 13 ردیف دستگاهی که زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان تبلیغات اسلامی به‌عنوان دستگاه‌های اصلی قرار دارند را شامل می‌شود.

نکته قابل توجه اینکه در جدول 7 از جداول تفصیلی مشتمل بر ارقام، بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 تعداد دستگاه‌های اجرایی که ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی و سازمان تبلیغات قرار گرفته، به‌ترتیب 15، 6 و 14 دستگاه است که با توجه به مأموریت‌های این زیرمجموعه‌ها و موضوع این گزارش، همه آنها مورد بررسی قرار نگرفتند و صرفاً دستگاه‌هایی که مأموریت آنها به بخش فرهنگ و هنر مربوط است در این گزارش لحاظ شده‌اند.

همچون لایحه سال 1402، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (با شماره طبقه‌بندی 114000) به‌عنوان دستگاه سیاستگذار یا اصلی برای 9 دستگاه اجرایی و شورای عالی انقلاب فرهنگی (با شماره طبقه‌بندی 113600) برای چهار دستگاه اجرایی بخش فرهنگ و هنر معرفی شده‌اند. در کنار این دستگاه‌ها حوزه هنری انقلاب اسلامی (با شماره طبقه‌بندی 115600) ذیل سازمان تبلیغات اسلامی اهم دستگاه‌های مربوط به بخش فرهنگ و هنر را در لایحه بودجه سال 1403 شکل می‌دهند.

  

جدول 1. اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و اختصاصی اهم دستگاه‌های بخش فرهنگ و هنر

در لایحه بودجه سال 1403                                                                                                (ارقام به میلیون ریال)

دستگاه اصلی

شماره طبقه‌بندی

عنوان دستگاه اصلی / اجرایی

هزینه‌ای

تملک دارایی سرمایه‌ای

اختصاصی

جمع کل

برآورد سال 1403

برآورد سال 1403

عمومی جدول 7

متفرقه جدول 7

جمع

عمومی جدول 7

متفرقه جدول 7

جمع

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

101100

سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

4342078

-

4342078

990618

-

990618

485000

5817696

114000

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

32127390

1323960

33451350

7845625

-

7845625

91750000

133046975

114028

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

13789452

270000

14059452

155000

-

155000

14000000

28214452

114046

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – حمایت از نشر، کتاب و مطبوعات

5892418

-

5892418

-

-

-

-

5892418

114092

سازمان امور سینمایی و سمعی-بصری

5424964

-

5424964

275566

-

275566

9500000

15200530

114100

کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی

199313

-

199313

1907

-

1907

-

201220

114320

بنیاد سعدی

645880

-

645880

19576

-

19576

20000

685456

115800

نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

7385486

-

7385486

786354

-

786354

-

8171840

دبیرخانه شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی

101022

فرهنگستان زبان و ادب فارسی

907678

-

907678

57726

-

57726

70000

1035404

101028

بنیاد ایران‌شناسی

433661

-

433661

20643

-

20643

-

454304

101033

فرهنگستان هنر

796074

-

796074

75221

-

75221

15000

886295

113600

دبیرخانه شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی

2229917

-

2229917

9576

-

9576

500600

2740093

سازمان تبلیغات اسلامی

115600

حوزه هنری انقلاب اسلامی

7474092

-

7474092

761561

-

761561

8400000

16635653

 

در لایحه بودجه سال 1403، بیشترین افزایش اعتبار دستگاه‌های بخش فرهنگ و هنر، مربوط به «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» است که حدود 266 درصد نسبت به مصوب سال 1402، درمجموع اعتبارات افزایش داشته است. این میزان از افزایش اعتبارات در لایحه بودجه سال 1403 به‌دلیل افزایش برآورد اعتبارات اختصاصی در این سال  است که عمدتاً به‌دلیل برآورد هزینه‌کرد ۱ درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری (تفصیل بند «ب» تبصره «۱۳» قانون بودجه سال 1403) است. «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی» و «سازمان امور سینمایی و سمعی-بصری» به‌ترتیب با رشد حدود 240و 215 درصدی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. کمترین میزان رشد اعتبارات مربوط به «سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران» است که حدود 17 درصد می‌باشد و «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – حمایت از نشر، کتاب و مطبوعات»، «کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی»، «بنیاد سعدی»، «نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور»، «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» و «دبیرخانه شورای ‌عالی انقلاب فرهنگی» حدوداً بین 20 تا 22 درصد رشد داشته‌اند.

نکته قابل توجه اینکه بالاترین افزایش درصد رشد اعتبارات هزینه‌ای با حدود 72 درصد مربوط به «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی» است و «سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی»، «بنیاد ایران‌شناسی»، «فرهنگستان هنر»، «حوزه هنری انقلاب اسلامی» حدود 30 تا 38 درصد، مابقی دستگاه‌ها حدود 20 تا 22 درصد و دبیرخانه شورای ‌عالی انقلاب فرهنگی با 0/26 درصد، به‌ترتیب پایین‌ترین میزان رشد در اعتبارات هزینه‌ای را داشته‌اند.

در بخش اعتبارات مربوط به تملّک دارایی سرمایه‌ای «فرهنگستان هنر» و «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» به‌ترتیب 46 و 44 درصد رشد داشتند. در بخش اعتبارات اختصاصی نیز بیشترین رشد مربوط به «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» است که عمدتاً به‌دلیل برآورد هزینه‌کرد ۱ درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری (تفصیل بند «ب» تبصره «13» قانون بودجه سال 1403) است.

لازم به ذکر است مجموع اعتبارات دستگاه­های اصلی بخش فرهنگ و هنر در قانون بودجه 1402 مبلغ 77,320,018 میلیون ریال بوده که در برآورد سال 1403 به مبلغ 218,982,336 میلیون ریال افزایش یافته و حدود 183 درصد رشد پیدا کرده است. دلیل عمده افزایش مجموع اعتبارات بخش فرهنگ و هنر به افزایش اعتبارات اختصاصی دستگاه‌های «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی»، «سازمان امور سینمایی و سمعی-بصری» و «حوزه هنری انقلاب اسلامی» موضوع یک درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی بر می‌گردد. سهم اعتبارات دستگاه­های اصلی این بخش نسبت به مصارف بودجه عمومی دولت در حدود هشت‌دهم (0.77) درصد می‌باشد.

 

جدول 2. اعتبارات اهم دستگاه‌های بخش فرهنگ و هنر در لایحه بودجه سال 1403 و مقایسه آن با اعتبار مصوب سال 1402                                                                     (میلیون ریال)

شماره طبقه‌بندی

عنوان دستگاه اصلی / اجرایی

هزینه‌ای

تملک دارایی سرمایه‌ای

اختصاصی

مجموع اعتبارات

مصوب 1402

برآورد 1403

درصد رشد

مصوب 1402

برآورد 1403

درصد رشد

مصوب 1402

برآورد 1403

درصد رشد

مصوب 1402

برآورد 1403

درصد رشد

101100

سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

3512000

4342078

23/63+

990618

990618

0

455800

485000

6/40+

4958418

5817696

17/33+

114000

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

28176500

33451350

18/72+

8100627

7845625

3/14-

50000

91750000

183400+

36327127

133046975

266/24+

114028

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

8167000

14059452

72/15+

129137

155000

20/02+

-

14000000

-

8296137

28214452

240/09+

114046

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – حمایت از نشر، کتاب و مطبوعات

4900000

5892418

20/25+

-

-

-

-

-

-

4900000

5892418

20/25+

114092

سازمان امور سینمایی و سمعی-بصری

4546000

5424964

19/33+

275566

275566

0

-

9500000

-

4821566

15200530

215/26+

114100

کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی

163000

199313

22/27+

1907

1907

0

-

-

-

164907

201220

22/02+

114320

بنیاد سعدی

530000

645880

21/86+

19576

19576

0

10000

20000

100+

559576

685456

22/49+

115800

نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

6030000

7385486

22/47+

786354

786354

0

-

-

-

6816354

8171840

19/88+

101022

فرهنگستان زبان و ادب فارسی

760332

907678

19/37+

40000

57726

44/31+

53000

70000

32/07+

853332

1035404

21/33+

101028

بنیاد ایران‌شناسی

313381

433661

38/38+

15646

20643

31/93+

20000

-

-

349027

454304

30/16+

101033

فرهنگستان هنر

583078

796074

36/52+

51394

75221

46/36+

15000

15000

0

649472

886295

36/46+

113600

دبیرخانه شورای ‌عالی انقلاب فرهنگی

2224000

2229917

0/26+

9576

9576

0

-

500600

-

2233576

2740093

22/67+

115600

حوزه هنری انقلاب اسلامی

5775000

7474092

29/42+

615526

761561

23/72+

-

8400000

-

6390526

16635653

160/31+

مجموع

65680291

83242363

26/74+

11035927

10999373

0/33-

603800

124740600

20559/26+

77320018

218982336

183/22+

 

موضوع هزینه‌کرد ۱ درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری در بند «ه»، تبصره «9»، قانون بودجه سال 1402 و همچنین در بند الحاقی 1 ماده (76) لایحه برنامه هفتم توسعه به‌صورت مجزا و با تفاوت اندکی تکرار شده‌ است. تکرار این بند در لایحه بودجه سال 1403 به‌رغم وجود بند الحاقی مشابه در برنامه هفتم توسعه، استفاده از ظرفیتی است که دولت از آن به‌منظور ضمانت اجرای بیشتر احکام حوزه فرهنگ در برنامه هفتم، بهره برده است و تلاش کرده با برآورد اعتبارات آن در لایحه بودجه سالیانه، جایگاه حکم مذکور در برنامه هفتم را مستحکم و اجرایی کند. در بخش اعتبارات اختصاصی، بیشترین رشد به «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» تعلق دارد. اعتبار اختصاصی در لایحه بودجه سال 1403، برای دستگاه‌های «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی» و «سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری» با اندکی تفاوت مطابق با هزینه‌کرد ۱ درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری است.

 

جدول 3. تکمیلی مقایسه اعتبارات اختصاصی با هزینه‌کرد ۱ درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده

(5) قانون مدیریت خدمات کشوری                                                  (ارقام به میلیون ریال)

دستگاه

اعتبارات اختصاصی در لایحه 1403

هزینه‌کرد ۱ درصد (جدول 12)

اختلاف

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

91,750,000

91,700,000

50,000

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

14,000,000

14,000,000

0

سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری

9,500,000

10,000,000

500,000

حوزه هنری انقلاب اسلامی

8,400,000

9,450,000

1,050,000

 

به‌رغم بند «ه»، تبصره «9» قانون بودجه سال 1402، جدول برآورد هزینه‌کرد ۱ درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری برای اولین بار به‌منظور تفصیل بند «ب» تبصره «13» قانون بودجه سال 1403 در بخش دوم لایحه درج شده است که به‌نظر می‌رسد طراحی چنین جدولی به‌منظور طراحی هزینه‌کرد این بند و همچنین استناد هر ردیف به مواد برنامه هفتم توسعه، اقدام مطلوبی، خصوصاً در این بند باشد، چون با وجود تکرار این تبصره در قانون بودجه سال 1402، گزارشی از تخصیص اعتبار و همچنین عملکرد این بند از بودجه در سال 1402 در دسترس نیست و امید است طراحی این جدول مقدمات تخصیص اعتبار و عملکرد دستگاهی و به‌دنبال آن نظارت را به‌دنبال داشته باشد.

 

جدول 4. برآورد هزینه‌کرد یک درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری (تفصیل بند «ب» تبصره «13» قانون بودجه سال 1403)                                    (ارقام به میلیون ریال)

شماره طبقه‌بندی

عنوان دستگاه و برنامه

مبلغ

تکالیف برنامه هفتم

114000

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

91,700,000

 
 

تقویت انجمن‌ها و حلقه‌های میانی عرصه هنر، رسانه و فرهنگ

3,000,000

ث 75

 

ترویج مؤثر جریان کتاب و ترویج کتاب‌خوانی و تقویت و توسعه نمایشگاه‌های استانی و بین‌المللی کتاب

5,000,000

 
 

راه‌اندازی سامانه رصد، پایش و سنجش مستمر شاخص‌های فرهنگ عمومی‌، سبک زندگی مردم، مرجعیت رسانه‌ای و وضعیت ارتباطات کشور و بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور با رویکرد اصلاح ذهنیت، فرهنگ و نرم‌افزار حاکم بر جامعه

1,000,000

75 الف و ب

 

تولید محتوای فاخر فارسی در فضای مجازی و صیانت و بزرگداشت زبان و ادبیات فارسی در فضای مجازی

2,000,000

76

 

افزایش کمی و کیفی محتواهای سالم در رسانه‌های نوین اجتماعی و سکوهای نشر محتوا در فضای مجازی و تقویت سواد رسانه‌ای

5,300,000

74

 

تولید پویانمایی و بازی‌های رایانه‌ای و زنجیره صنایع فرهنگی مرتبط با آن در راستای تقویت باورهای دینی و ملی و پرورش اجتماعی نسل کودک و نوجوان

5,000,000

76

 

تقویت بنیه فرهنگی استان‌ها و حمایت از اقدامات مؤسسات فرهنگی، هنری و قرآنی کشور

10,000,000

89

 

تقویت فعالیت‌ها، رویدادها و شاخص‌های فرهنگی مناطق مرزی برای امنیت پایدار فرهنگی شرق و غرب کشور

3,000,000

 
 

راه‌اندازی نهضت ترجمه گسترده کتاب و شعر و ادب فارسی به زبان‌های دیگر

2,500,000

 
 

تقویت و توسعه فعالیت‌های هنری مانند تئاتر و موسیقی با رویکرد موضوعات ملی، دینی و انقلابی، حل آسیب‌های اجتماعی، امیدآفرینی، تقویت خانواده، ترویج عفاف و حجاب

2,500,000

 
 

پشتیبانی از طرح‌های حمایتی برای معیشت و مسکن و بیمه هنرمندان

15,000,000

75 الحاقی 1

 

تقویت جریان کادرسازی و پرورش سرمایه انسانی حوزه فرهنگ، هنر و رسانه انقلاب اسلامی

2,500,000

 
 

حمایت از فعالیت‌های موزه موسیقی ایران

100,000

 
 

حمایت از طرح‌های پیشرو فرهنگی و توسعه علوم انسانی و بزرگداشت مفاخر ذی‌ربط

200,000

75 الحاقی 2

114028

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

14,000,000

 
 

تقویت فعالیت‌ها و تولیدات مؤثر فرهنگی بین‌المللی در جهت تقویت گفتمان انقلاب اسلامی و معرفی فرهنگ، تاریخ، ادبیات و مفاخر کشور در سطح بین‌المللی

11,000,000

75 الحاقی 2

 

حمایت از برنامه‌های فرهنگی مجمع جهانی فقه اسلامی

500,000

75 ت

 

حمایت از برنامه‌های مجمع جهانی صلح اسلامی

500,000

75 ت

 

حمایت از فعالیت‌های فرهنگی صندوق بلاغ در خارج از کشور

2,000,000

ت 75

114092

سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری

10,000,000

 
 

تولید فیلم‌های سینمایی مؤثر و فاخر با موضوعات ترویج فرهنگ امیدآفرینی، ایثار و شهادت، سبک زندگی ایرانی–اسلامی، مصرف کالای داخلی و تولید ملی، عزت ملی، مفاخر ملی و اسلامی، حل مسائل اجتماعی و معضلات فرهنگی جامعه، تقویت خانواده و ترویج فرزندآوری

10,000,000

75 ث

115600

حوزه هنری انقلاب اسلامی

9,450,000

 
 

تولید فیلم‌های سینمایی مؤثر و فاخر و پویانمایی در حوزه ترویج سبک زندگی ایرانی-اسلامی، معرفی مفاخر ملی، معارف اسلامی و انقلابی، امیدآفرینی و تقویت بنیان خانواده، آموزش اجتماعی و دینی نوجوانان

2,350,000

 
 

تقویت برنامه‌ها و مراکز رشد و پرورش سرمایه انسانی حوزه ادبیات پایداری، فرهنگ، هنر و رسانه انقلاب اسلامی

700,000

75 ث

 

تولید محتوای فرهنگی فاخر فارسی در فضای مجازی و نشر مکتوب و ترویج و توسعه کتاب و کتاب‌خوانی

700,000

 
 

ایجاد صندوق فرهنگ ‌بنیان (نظام تأمین مالی زیست‌بوم تولید و مصرف محتوای انقلابی)

5,000,000

75 ث

 

تولید سرود، موسیقی و نمایش‌های صحنه‌ای فاخر با موضوع تقویت بنیان خانواده، امیدآفرینی، روحیه استقلال ملی و استکبارستیزی و تاریخ انقلاب اسلامی

700,000

75 ث

 

در ردیف‌های متفرقه نیز برای سه عنوان «توسعه، تولید و نشر بازی‌های رایانه‌ای داخلی»، «رایزنی فرهنگی آفریقای جنوبی» و «موضوع درآمد حاصل از اخذ عوارض از واردات کالاها و محصولات فرهنگی» که مرتبط با بخش فرهنگ و هنر است، اعتباراتی در نظر گرفته شده که عمده‌ترین این اعتبارات «موضوع درآمد حاصل از اخذ عوارض از واردات کالاها و محصولات فرهنگی» است. البته ابهامی که در نحوه هزینه‌کرد این ردیف وجود دارد باید برطرف شود. ازاین‌رو، لازم است دستگاه یا دستگاه‌های مرتبط و ابعاد اجرایی آن تا حد لازم شفاف‌سازی شود.

 

جدول 5. اعتبارات ردیف‌های متفرقه لایحه بودجه سال 1403 در بخش فرهنگ و هنر         (ارقام به میلیون ریال)

شماره طبقهبندی

کد دستگاه

عنوان دستگاه

موضوع

برآورد 1403

هزینه‌ای

تملک دارایی سرمایه‌ای

جمع کل

45

114000

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

توسعه، تولید و نشر بازی‌های رایانه‌ای داخلی

7,480

0

7,480

47

114028

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

رایزنی فرهنگی آفریقای جنوبی

270,000

0

270,000

97

114000

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

موضوع درآمد حاصل از اخذ عوارض از واردات کالاها و محصولات فرهنگی

1,316,480

0

1,316,480

 

درخصوص سنجه‌های عملکرد خروجی‌های اصلی دستگاه‌های سیاستگذار در حوزه فرهنگ عمومی، هنر و صنایع خلاق لازم به ذکر است که بعضاً اقدامات و سنجه­ها بسیار کلی و مبهم هستند و در عمل سنجش و ارزیابی مشخص و شفافی از عملکرد دستگاه را ناممکن می­کند؛ همچنین اقدام‌ها و سنجه‌های عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد نیاز به تدقیق و جزئی‌تر شدن و در مواردی جهت‌گیری کیفی دارند. برای نمونه در اقدام «کمک به فعالیت‌های فرهنگی و هنری در استان‌ها»، از سنجه «استان» و مقدار 31 این تلقی می‌شود که دستگاه موظف است به همه استان‌های کشور در این زمینه کمک کند اما سطح، میزان و قالب‌های این کمک نامشخص بوده و اولویت‌بندی مشخصی نیز برای استان‌های نیازمند لحاظ نشده ‌است. چنین ابهامی می‌تواند منجر به این شود که با تأمین شدن ناقص یا جزئی هدف مدنظر، اقدام تعیین‌شده تحقق‌یافته ارزیابی شود؛ زیرا هرگونه و هر مقدار کمک به فعالیت‌های فرهنگی و هنری در استان‌های کشور، فارغ از تناسب داشتن کمک صورت ‌گرفته با نیازها و کاستی‌های موجود، می‌تواند در راستای تحقق این اقدام تلقی شود. نمونه‌ای دیگر از آفت ابهام و کلی ‌بودن را می‌توان در اقدام «یک مورد حمایت از بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای» مشاهده کرد که سنجه‌ای غیراستاندارد و به‌شدت مبهم است و همان‌طور که بیان شد، غیرهدفمند، فاقد جهت‌گیری راهبردی و سنجش‌ناپذیر است و می‌تواند به هرگونه اقدامی نسبت داده شود.

ازسوی‌دیگر، با توجه به اینکه لایحه بودجه باید با هدف تحقق سالیانه بخشی از برنامه توسعه باشد، اما در اقدام‌ها و سنجه‌های تعیین ‌شده در لایحه بودجه برای دستگاه‌های سیاستگذار، رد مشخص و واضحی از احکام برنامه هفتم توسعه (به‌ویژه جدول اهداف کمی ذیل ماده (۷۴) برنامه) وجود ندارد. برای نمونه، در اهداف کمی برنامه هفتم، رشد سالیانه 25 درصدی مؤسسه‌های فرهنگی ـ هنری چندمنظوره فعال (با تأکید بر گسترش در حوزه‌های صنایع خلاق و فرهنگی) تکلیف شده است اما مابه‌ازای آن در لایحه بودجه قابل تشخیص نیست.

 

جدول 6. سنجه‌های عملکرد خروجی‌های اصلی دستگاه‌های سیاستگذار در بخش فرهنگ و هنر (براساس جدول 7-2)

شماره طبقه‌بندی

عنوان دستگاه اصلی

اهم خروجی‌ها و محصولات اصلی

سنجه عملکرد

پیش‌بینی مقدار 1403

113600

دبیرخانه شورای ‌عالی انقلاب فرهنگی

راهبری، هدایتگری و نظارت فعالیت‌های حوزه فرهنگی و اجتماعی

گزارش

80

 راهبری و نظارت بر سامانه رصد، پایش سنجش مستمر شاخص‌های فرهنگ عمومی، سبک زندگی مردم، مرجعیت رسانه‌ای و وضعیت ارتباطات کشور

درصد

40

114000

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

حمایت از تولید، ساخت و اجراهای هنری

عنوان اجرا

900

کمک به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

رویداد

22

توسعه فرهنگ کتاب‌خوانی با اولویت مناطق کمتر توسعه‌یافته

استان

31

کمک به فعالیت‌های فرهنگی و هنری در استان‌ها

استان

31

نظارت بر فعالیت‌های فرهنگی، هنری، دینی، مطبوعاتی، فضای مجازی و مد و لباس

مورد

590,000

حمایت از ترجمه و دوبله فیلم‌های فاخر سینمای ایران برای عرضه در بازارهای جهانی

عنوان فیلم

250

حمایت از فعالیت‌های فرهنگی، دینی مؤسسات غیردولتی با رویکرد ترویج سبک زندگی اسلامی -ایرانی

مؤسسه

500

حمایت از بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای

مورد

1

کمک به برگزاری همایش‌ها، گردهمایی‌ها، جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های تبلیغات

رویداد

50

 

 

  1. لایحه بودجه سال 1403.
  2. قانون بودجه سال 1402.