بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 کل کشور (24): وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

نوع گزارش : گزارش های تقنینی

نویسندگان

1 پژوهشگر ارشد گروه مخابرات و فناوری اطلاعات دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

2 کارشناس گروه مخابرات و فناوری اطلاعات دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

3 پژوهشگر گروه مخابرات و فناوری اطلاعات دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

چکیده

پیرو تصویب و ابلاغ بخش اول قانون بودجه سال ۱۴۰۳ در مجلس شورای اسلامی، بخش دوم آن که شامل جداول و جزئیات درآمدها و هزینه های دولت است در ۱۹ فروردین ۱۴۰۳ به مجلس شورای اسلامی وصول شد. در این راستا، حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت با ایجاد منابع درآمدی حدود ۲۳۰ هزار میلیارد ریال، حدود ۰/۸ درصد از درآمدهای دولت را ایجاد کرده و با اعتباراتی در حدود ۲۰۱ هزار میلیارد ریال، حدود ۰/۷ درصد از منابع بودجه عمومی دولت را صرف می کند که این موضوع بیانگر خود اتکایی و عدم وابستگی این حوزه به سایر درآمدهای دولت است.
مشابه روال سال های گذشته، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با ایجاد حدود ۹۳ درصد از درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به میزان ۲۱۴ هزار میلیارد ریال در رتبه اول کسب درآمدی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار دارد؛ این درآمد عمدتاً از محل حق السهم دولت از درآمد اپراتورها حاصل می شود که با توجه به افزایش ۳۰ درصدی تعرفه اینترنت در اواخر سال گذشته، دولت از این محل منابع پایدار و قابل اتکایی را به دست می آورد. پس از درآمدهای سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مجموع سود سهام ابرازی (۵۰ درصد سود ویژه) شرکت های سهامی ارتباطات زیرساخت، پست بانک و مجموعه پیام به میزان حدود ۱۳ هزار میلیارد ریال، ۵/۵ درصد از درآمدهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را ایجاد می کنند.
از میان سنجه های عملکرد خروجی های اصلی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال ۱۴۰۳ نیز تحقق دو موضوع اهداف سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات و اتصال اماکن اداری، تجاری و مسکونی به تار (فیبر) نوری ازجمله مهم ترین سنجه های این بخش به شمار می آیند.

گزیده سیاستی

بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال 1403، در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد ساختار درآمد- هزینه‌، این حوزه به میزان قابل توجهی خود‌اتکا و بدون وابستگی به درآمدهای دولت از سایر حوزه‌هاست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

خلاصه مدیریتی

بیان/ شرح مسئله

پیرو تصویب و ابلاغ بخش اول قانون بودجه سال 1403 در 27 اسفند 1402 به دولت، بخش دوم بودجه که شامل جداول و جزئیات درآمدها و هزینه‌های دولت است در تاریخ 19 فروردین 1403 به مجلس شورای اسلامی وصول شد. این گزارش در وهله اول به بررسی اصلی‌ترین جزئیات ساختار بودجه حوزه فاوا با محوریت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه و مرکز ملی فضای مجازی در 6 بخش شامل ردیف‌های درآمدی، سنجه‌های عملکردی، اعتبارات دستگاه‌های اجرایی تابعه وزارتخانه، ردیف‌های متفرقه منتقل شده به جدول 7 در حوزه فاوا، طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و بودجه شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌پردازد.

نقطه‌نظرات/ یافته‌های کلیدی

اصلی‌ترین یافته‌های کلیدی این گزارش به‌شرح ذیل است:

  • به‌طور کلی منابع بودجه، شامل 4 جزء درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، واگذاری دارایی‌های مالی و درآمدهای اختصاصی دولت است. به‌طور تقریبی تمامی منابع مکتسبه دولت از حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش درآمدها به میزان حدود 230 هزار میلیارد ریال از محل درآمد حاصل از مالکیت دولت در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات- حق امتیاز شبکه و جریمه عدم انجام تعهدات از‌سوی اپراتورهای مخابراتی ایجاد می‌شود.
  • دولت 11 سنجه عملکردی به‌منظور ارزیابی دستگاه‌های مرکزی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه کرده است که از میان آنها، 2 سنجه تحقق سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات به میزان 70 درصد و اتصال 2 میلیون نقطه از اماکن اداری، تجاری و مسکونی به تار (فیبر) نوری از‌جمله مهم‌ترین سنجه‌های این بخش به‌شمار می‌آیند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که در حال حاضر حدود 60 درصد از سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات محقق شده است و به‌نظر می‌رسد با تکمیل برخی از پروژه‌های مرتبط با اهداف شبکه ملی اطلاعات در دولت، تحقق هدف‌گذاری 70 درصدی در تکمیل شبکه ملی اطلاعات، هدفی در دسترس برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد. اما در رابطه با تحقق اتصال 2 میلیون نقطه از اماکن کشور به تار (فیبر) نوری به‌عنوان اصلی‌ترین وعده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت سیزدهم، ایجاد 1/5 میلیون اتصال به تار (فیبر) نوری در کمتر از 12 ماه آینده نیازمند تمهیدات جدی‌تری از‌سوی این وزارتخانه خواهد بود. هم‌اکنون مطابق آمار سامانه رسمی پروژه توسعه تار (فیبر) نوری، این پروژه با پیشرفت حدود 35 درصدی در بخش تعهدات پوشش، بیش از هفت میلیون خانوار را تحت پوشش تار (فیبر) نوری  قرار داده است، اما از این تعداد صرفاً اندکی بیش از پانصد هزار مکان اداری، تجاری و مسکونی در حال استفاده از خدمات اتصال تار (فیبر) نوری به شیوه‌های مختلف هستند. 

  • نکته مثبت در رابطه با بودجه بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، تراز مثبت بین درآمدها و اعتبارات دولت در این بخش است که این موضوع نشان‌دهنده عدم وابستگی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور به سایر منابع درآمدی دولت به‌منظور پوشش هزینه‌های خود است. درآمدهای این حوزه برای سال آینده در حدود 230 هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود و مجموع اعتبارات تخصیص‌یافته به این بخش (مشتمل‌بر اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی سرمایه‌ای و اختصاصی) حدود 201 هزار میلیارد ریال است.
  • ساماندهی ردیف‌های متفرقه و امکان انتقال آنها به ردیف‌های ذیل دستگاه‌های اصلی یکی از ویژگی‌های برجسته ذکر شده ازسوی دولت برای بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 بوده است. این موضوع بدان معناست که بخش عمده‌ای از ردیف‌های اعتباری متفرقه در بودجه باید در ذیل دستگاه اصلی سیاستگذار ساماندهی شده باشند. بررسی جدول 1-7 و 9 لایحه بودجه سال 1403 نشان می‌دهد که این موضوع در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات رعایت شده است.
  • بررسی طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد؛ پروژه‌های:
    توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات، 2. تأمین منابع صندوق توسعه شبکه فیبر نوری، 3. توسعه زیرساخت‌های یکپارچه ابری و خدمات دولت هوشمند، 4. تکمیل زیرساخت‌های اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات، 5. توسعه زیرساخت فناوری‌های نوین بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، 6. توسعه زیرساخت‌های فضایی و 7. توسعه متوازن منطقه‌ای خدمات حوزه فاوا، اصلی‌ترین عناوین طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌شمار می‌آیند که بیش از 75 درصد اعتبارات تملکی این وزارتخانه را به‌خود اختصاص می‌دهند.
  • بودجه شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد؛ تعداد 6 شرکت ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند و مجموع درآمدهای آنها در سال 1403 بالغ‌بر 338 هزار میلیارد ریال برآورد شده است. از این مبلغ بیش از 305 هزار میلیارد ریال هزینه شرکت‌های مذکور خواهد بود.

 

پیشنهاد راهکار تقنینی، نظارتی یا سیاستی

  1. اصلاح ردیف 43 از شماره طبقه‌بندی 530000 در جدول 9 لایحه (صفحه 78) با‌عنوان «حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند داخلی».

دلایل توجیهی: در این ردیف مرجع و متولی هزینه‌کرد اعتبارات این ردیف مشخص نشده است. طبق بند «19» از ماده (5) سند طرح کلان و معماری شبکه‌ ملی اطلاعات (مصوب شورای عالی فضای مجازی‌– سال 1401)، حمایت از تولید گوشی تلفن‌های همراه هوشمند داخلی برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است؛ اما طبق بند «17» ایجاد سیستم ‌عامل داخلی برای تلفن همراه برعهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. لذا برای تحقق وظایف دو وزارتخانه مذکور در زمینه حمایت از تولید گوشی تلفن‌های همراه هوشمند داخلی، پیشنهاد می‌شود اعتبارات این ردیف بین وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و ارتباطات و فناوری اطلاعات تقسیم شود.

پیشنهاد اصلاحی: عنوان ردیف 43 از شماره طبقه‌بندی 530000 در جدول 9 لایحه (صفحه 78) به‌صورت زیر اصلاح شود:

«حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند داخلی (3000 میلیارد ریال سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت و 2000 میلیارد ریال سهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات)».

 

  1. اصلاح ردیف 75 از شماره طبقه‌بندی 550000 در جدول 9 لایحه (صفحه 81) با عنوان «طرح‌های پیشران دانش‌بنیان با اولویت حوزه‌های هوش مصنوعی، کوانتوم، میکروالکترونیک و ... (5000 میلیارد تومان سهم معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، 2000 میلیارد تومان سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت)».

دلایل توجیهی: در ماده (66) برنامه هفتم مصوب مجلس، وظایف متعددی در زمینه توسعه زیرساخت‌های اقتصاد رقومی (دیجیتال) و زیرساخت‌های ذخیره‌سازی و پردازش سریع برعهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات گذاشته شده است. این زیرساخت‌ها به‌عنوان پیشران توسعه هوش مصنوعی و سایر طرح‌های دانش‌بنیان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات محسوب می‌شوند. لذا پیشنهاد می‌شود؛ بخشی از اعتبارات این ردیف به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز تخصیص داده شود.

پیشنهاد اصلاحی: عنوان ردیف 75 از شماره طبقه‌بندی 550000 در جدول 9 لایحه (صفحه 81) به‌صورت زیر اصلاح شود:

«طرح‌های پیشران دانش‌بنیان با اولویت حوزه‌های هوش مصنوعی، کوانتوم، میکروالکترونیک و ‌... (4000 میلیارد تومان سهم معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، 1000 میلیارد تومان سهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، 2000 میلیارد تومان سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت)».

۱. مقدمه

بر‌اساس اصلاحات بند «ب» ماده (۱۸۲) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس مصوب ۱۴ دی‌ماه ۱۴۰۱، بررسی و تصویب لوایح بودجه در دو بخش شامل کلیات (احکام) و جزئیات (جداول) از‌سوی دولت تدوین و به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌شود. پیرو این موضوع، بخش اول بودجه سال 1403 در آذر 1402 به مجلس تقدیم شد و پس از تصویب آن در تاریخ 27 اسفند 1402 به دولت ابلاغ گردید. در‌نهایت بخش دوم بودجه که شامل جداول و جزئیات درآمدها و هزینه‌های دولت است در 19 فروردین 1403 به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد. دولت در نامه ارائه بخش دوم بودجه به مجلس، مهم‌ترین ویژگی‌های لایحه را شامل موارد ذیل دانسته است:

۱. پیش‌بینی اعتبارات دستگاه‌ها منطبق با سیاست‌های کلی برنامه هفتم پیشرفت،

۲. لحاظ کردن شعار محوری سال ابلاغی مقام معظم رهبری (جهش تولید با مشارکت مردم)،

۳. کاهش نرخ مالیات واحدهای تولیدی برای حمایت از رشد تولید و اتکا به سایر منابع،

۴. ساماندهی ردیف‌های متفرقه و امکان انتقال آنها به ردیف‌های ذیل دستگاه‌های اصلی،

۵. ارائه سنجه‌های ارزیابی برنامه‌های قوای مقننه و قضائیه و دستگاه‌های اصلی.

در این گزارش، در وهله اول به بررسی اصلی‌ترین جزئیات ساختار بودجه حوزه فاوا با محوریت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه و مرکز ملی فضای مجازی در 6 بخش شامل ردیف‌های درآمدی، سنجه‌های عملکردی، اعتبارات دستگاه‌های اجرایی تابعه وزارتخانه، ردیف‌های متفرقه منتقل شده به جدول 7 در حوزه فاوا و بودجه شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پرداخته می‌شود. در‌نهایت جمع‌بندی از میزان انطباق ساختار بودجه با احکام بخش اول و همچنین برنامه هفتم توسعه کشور در حوزه فاوا ارائه خواهد شد.

 

 

2. ردیف‌های درآمدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های زیرمجموعه آن و مرکز ملی فضای مجازی

منابع بودجه عمومی دولت در لایحه بودجه سال 1403، شامل 4 جزء درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، واگذاری دارایی‌های مالی و درآمدهای اختصاصی دولت است[2] که میزان هر بخش و سهم حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات از آن حوزه به‌صورت خلاصه در جدول ذیل نشان داده می‌شود:

 

مبالغ به میلیارد ریال

سرفصل منابع لایحه

منابع بودجه سال 1403

سهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از منابع

درصد

درآمدها

15,233,000

228,368

1/5

واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای

6,445,630

0

0

واگذاری دارایی‌های مالی

3,941,770

0

0

درآمدهای اختصاصی دولت

2,751,000

1,900

0

مجموع

28,371,400

230,268

0/8

 

مجموع منابع اکتسابی توسط دولت به‌صورت مستقیم در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، حدود 230 هزار میلیارد ریال است که این مقدار حدود 0/8 درصد از مجموع منابع بودجه عمومی دولت و 1/5 درصد از بخش درآمدهای دولت است. گفتنی است در این محاسبات میزان تأثیر غیر‌مستقیم بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در ردیف‌های درآمدی دولت در موضوعاتی نظیر خدمات دولت الکترونیک و دیجیتالی دستگاه‌های اجرایی مختلف دیده نشده است و گستره مورد بررسی این گزارش به‌طور مشخص منابع مکتسبه دولت از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه آن و مرکز ملی فضای مجازی است.

جزئیات ردیف‌های درآمدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های زیرمجموعه آن و همچنین مرکز ملی فضای مجازی در لایحه بودجه 1403 در جدول 1 نشان داده شده است. مطابق ردیف‌های درآمدی لایحه بودجه سال 1403، مرکز ملی فضای مجازی کشور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های تابعه آن در سال 1403، حدود 230 هزار میلیارد ریال درآمد خواهند داشت. درآمد دولت از این بخش در لایحه بودجه سال 1402، بالغ‌بر 171 هزار میلیارد ریال بود[3] که این موضوع بیانگر رشد 34 درصدی درآمد دولت از حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است.

با‌این‌وجود، از‌آنجا‌‌که مطابق جزئیات ردیف‌های درآمدی بیش از 90 درصد منابع درآمدی این بخش از محل حق‌السهم دولت از اپراتورها حاصل خواهد شد، می‌توان این‌گونه جمع‌بندی کرد که دولت برای تحقق رشد درآمدهای بودجه در بخش فاوا در سال 1403، صرفاً بر افزایش تعرفه خدمات اینترنتی به میزان متوسط 34 درصد که در اواخر سال گذشته مصوب و بلافاصله از‌سوی اپراتورها در دستور اجرا قرار گرفت، متمرکز است و برنامه‌ریزی جدیدی برای افزایش درآمدهای دولت در این بخش وجود ندارد. 

 

 

جدول 1. ردیف‌های درآمدی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های

زیرمجموعه آن و مرکز ملی فضای مجازی در لایحه بودجه سال 1403

جمع کل

اختصاصی

عمومی

عنوان

شماره

جمع کل

استانی

ملی

جمع

استانی

ملی

جمع

استانی

ملی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سود سهام ابرازی (50 درصد سود ویژه و سود سهم دولت- علی‌الحساب سال جاری)‏ سایر شرکت‌های دولتی

130101

225,766

0

225,766

0

0

0

225,766

0

225,766

 

شرکت سهامی خدمات هوایی پست و مخابرات‌- پیام

283110

9,226,962

0

9,226,962

0

0

0

9,226,962

0

9,226,962

 

شرکت سهامی ارتباطات زیرساخت

283300

3,570,000

0

3,570,000

0

0

0

3,570,000

0

3,570,000

 

شرکت دولتی پست بانک

283900

                 

 

درآمد حاصل از مالکیت دولت در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات‌- حق امتیاز شبکه و جریمه عدم انجام تعهدات

130404

200,000,000

0

200,000,000

0

0

0

200,000,000

0

200,000,000

 

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی

149100

                 

 

درآمد حاصل از نامبرینگ (شماره‌گذاری مخابراتی)۱

130413

1,000,000

0

1,000,000

0

0

0

1,000,000

0

1,000,000

 

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی

149100

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

درآمد حاصل از حق‌السهم سازمان

130414

2,700,000

0

2,700,000

0

0

0

2,700,000

0

2,700,000

 

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی

149100

                 

 

درآمد حاصل از حق مالکیت دولت در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات‌- مجوزهای صادر شده توسط شورای عالی فضای مجازی

130420

5,000

0

5,000

0

0

0

5,000

0

5,000

 

مرکز ملی فضای مجازی کشور

101077

                 

 

درآمد حاصل از خدمات مخابراتی‌- حق استفاده از فرکانس رادیویی

140106

2,200,000

0

2,200,000

0

0

0

2,200,000

0

2,200,000

 

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی

149100

                 

 

درآمد حاصل از خدمات پژوهشی و تحقیقاتی

140107

1,000,000

0

1,000,000

1,000,000

0

1,000,000

0

0

0

 

پژوهشگاه فضایی ایران

113586

400,000

0

400,000

400,000

0

400,000

0

0

0

 

پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات

149001

500,000

0

500,000

500,000

0

500,000

0

0

0

 

پارک علم و فناوری ارتباطات و فناوری اطلاعات

149300

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

درآمد حاصل از فروش و عرضه فعالیت‌های فضایی‌، اعطای مجوزهای فضایی‌، فروش داده و تصاویر ماهواره‌ای

140207

1,440,000

0

1,440,000

0

0

0

1,440,000

0

1,440,000

 

سازمان فضایی ایران

149200

                 

 

درآمد حاصل از افزایش 40ریال به قیمت هر پیامک (10 ریال افزایش مزبور موضوع بند «ش» ماده (72) قانون جوانی جمعیت)

160154

8,000,000

0

8,000,000

0

0

0

8,000,000

0

8,000,000

 

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی

149100

230,267,728

0

230,267,728

1,900,000

0

1,900,000

228,367,728

0

228,367,728

 

جمع

                         

 

همان‌طور که جدول 1 نشان می‌دهد؛ حدود 228 هزار میلیارد ریال (یعنی بیش از 99 درصد) از درآمدهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌صورت عمومی می‌باشد و تنها 1900 میلیارد ریال (یعنی کمتر از 1 درصد) از درآمدهای آن به‌صورت اختصاصی است. در این بین سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با ایجاد حدود 93 درصد از درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به میزان 214 هزار میلیارد ریال در رتبه اول کسب درآمدی قرار دارد. پس از آن سود مجموع سهام ابرازی (50 درصد سود ویژه) شرکت‌های سهامی ارتباطات زیرساخت، پست‌بانک و مجموعه پیام به میزان حدود 13 هزار میلیارد ریال، 5/5 درصد از درآمدهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را ایجاد می‌کند.

 

نمودار 1. سهم دستگاه‌های مختلف از درآمدهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه سال 1403

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.سنجه‌های عملکردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه سال 1403

شاخص‌ها یا سنجه‌های عملکردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه سال 1403 پیش‌بینی شده است. این شاخص‌ها در صورت تصویب در مجلس شورای اسلامی، عملکرد مورد انتظار از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را تعیین خواهند کرد. این شاخص‌ها در راستای اجرای برنامه هفتم [1] و سند طرح کلان و معماری شبکه‌ ملی اطلاعات (مصوب شورای عالی فضای مجازی‌– سال 1401) خواهد بود که جزئیات آن در جدول 2 نمایش داده شده است. دو مورد از مهم‌ترین سنجه‌های عملکردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در بودجه سال 1403، مربوط به تحقق اهداف سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات و اتصال اماکن اداری، تجاری و مسکونی به تار (فیبر) نوری است.

 

جدول 2. سنجه‌های عملکردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پیش‌بینی شده در لایحه بودجه سال 1403

ردیف

اهم خروجی‌ها و محصولات اصلی

واحد سنجش

پیش‌بینی مقدار 1403

1

تحقق اهداف سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات

درصد

70

2

اتصال اماکن اداری، تجاری و مسکونی به تار (فیبر) نوری

میلیون نقطه

2

3

روستاهای بالای بیست خانوار متصل به شبکه ملی اطلاعات

درصد

98

4

تکمیل پایگاه ملی پرتاب فضایی

درصد

27

5

ایجاد بستر ارائه خدمات کاربردی فضاپایه با ارزش افزوده

تعداد کاربرد

11

6

ارائه کلیه خدمات دولت به شهروندان به‌صورت الکترونیکی

درصد

100

7

ایجاد و توسعه ابر دولت هوشمند

درصد/ تجمعی

35

8

ظرفیت پهنای باند اینترنت بین‌الملل

Gbps

12,000

9

ظرفیت پهنای باند شبکه انتقال

Gbps

62,000

10

ظرفیت پهنای باند داده داخلی

Gbps

47,000

11

پوشش دسترسی پهن باند ثابت خانوارها (FTTX,TD-LTE)

درصد

80

 

اولین خروجی مورد انتظار از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، تحقق 70 درصدی اهداف سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات است. هرچند مطابق احکام برنامه هفتم ، بازنگری و به‌روز‌رسانی اهداف و شاخص‌های این سند در دستور کار مرکز ملی فضای مجازی قرار گرفته است؛ اما با توجه به گستردگی اهداف سند مذکور، تحقق 70 درصدی آن گام مهمی از پیشرفت و تحول کشور در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را فراهم خواهد کرد. مطابق آخرین گزارش مرکز ملی فضای مجازی از پیشرفت شبکه ملی اطلاعات، وضعیت این شاخص در حال حاضر حدود 60 درصد است که به‌نظر می‌رسد با تکمیل برخی از پروژه‌های مرتبط با اهداف شبکه ملی اطلاعات در دولت، تحقق هدف‌گذاری 70 درصدی امکان‌پذیر خواهد بود.

دومین سنجه عملکردی کلیدی مربوط به اتصال 2 میلیون نقطه از اماکن اداری، تجاری و مسکونی به تار (فیبر) نوری است‌. موضوعی که تحقق آن را می‌توان اصلی‌ترین وعده و هدف‌گذاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت سیزدهم دانست. در راستای تحقق این هدف‌گذاری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکنون از ظرفیت‌های مختلفی نظیر اعطای مشوق‌های قابل‌توجه به دارندگان پروانه اپراتوری از محل کاهش 8 درصدی حق‌السهم دولت ‌به‌منظور ایجاد پوشش و اتصال تار (فیبر) نوری، اعطای تسهیلات سرمایه در گردش مجریان پروژه و در‌نهایت تأسیس صندوق توسعه فیبر نوری اشاره کرد.

هم‌اکنون مطابق آمار سامانه رسمی پروژه توسعه فیبر نوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به آدرس iranfttx.ir، این پروژه با پیشرفت حدود 35% در بخش تعهدات پوشش، بیش از هفت میلیون خانوار را تحت پوشش تار (فیبر) نوری قرار داده است، اما از این تعداد، صرفاً اندکی بیش از پانصد هزار مکان اداری، تجاری و مسکونی در حال استفاده از خدمات اتصال تار (فیبر) نوری به شیوه‌های مختلف هستند.

 

نمودار ۲. روند پیشرفت پروژه توسعه دسترسی تار (فیبر) نوری در بخش پوشش و سرویس

 

 

 

 

 

 

 

 

 

روند پیشرفت پوشش و اتصال در این پروژه در سالیان گذشته نشان می‌دهد از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ رشد تعداد واحدهای تحت پوشش از بیش از دو میلیون و دویست و بیست یک هزار واحد با رشد نزدیک به 21۶ درصدی به بیش از هفت میلیون خانوار رسیده است و تعداد مشترکین متصل به‌طور طبیعی به‌دلیل اوایل اجرای پروژه رشد چندانی نداشته است. با‌این‌وجود، پیش‌بینی وزارت ارتباطات این است که حدود یک میلیون و پانصد هزار مکان متصل به تار (فیبر) نوری در سال 1403 به شبکه دسترسی فیبر نوری کشور اضافه خواهند شد که این به‌معنای رشد نقاط متصل به تار (فیبر) نوری به میزان حدود 300 درصد است. لذا به‌نظر می‌رسد با توجه به نرخ رشد سالیان گذشته و عادت رفتاری کاربران در استفاده از اینترنت تلفن همراه در ایران، دستیابی به اهداف این بخش بدون برنامه‌ریزی جدی در زمینه رفع موانع اتصال به‌خصوص در ‌زمینه نحوه تعرفه‌گذاری خدمات اینترنتی ثابت و سیار در کشور، آمار‌ واقع‌بینانه‌ای نباشد.

در رابطه با مرکز ملی فضای مجازی نیز سنجه‌های عملکردی کلیدی به شرح جدول 3 است:

 

جدول3. اهم خروجی‌ها ومحصولات اصلی مورد انتظار از مرکز ملی فضای مجازی

اهم خروجی‌ها و محصولات اصلی

واحد سنجش

پیش‌بینی مقدار 1403

تدوین سیاست‌های فضای مجازی کشور

مصوبه

34

برنامه‌ریزی طرح کلان فضای مجازی کشور

گزارش‌/ سند

16

نظارت و ارزیابی فضای مجازی کشور

گزارش‌/ سند

23

رصد و پایش فضای مجازی کشور

گزارش‌/ سند

18

 

همان‌طور که در جدول 3 مشاهده می‌شود، در سال آینده انتظار می‌رود ۳۴ پیش‌نویس مصوبه توسط مرکز ملی فضای مجازی برای طرح در شورای عالی فضای مجازی و کمیسیون‌های عالی ذیل آن پیشنهاد شود. خروجی‌های مورد انتظار ممکن است شامل مصوبات کارگروه تعامل‌پذیری الکترونیکی که مصوباتش ذیل مصوبات شورای عالی فضای مجازی در روزنامه رسمی به چاپ می‌رسند نیز باشند، اما شورای اجرایی فناوری اطلاعات و کارگروه تعامل‌پذیری از زاویه خروجی‌ها و محصولات مورد انتظار به‌صورت شفاف دیده نشده‌اند.

 

4.اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل دستگاه سیاستگذار در لایحه بودجه 1403 (جدول 7‌ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی)

اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه 1403 و قانون بودجه 1402 در جدول 4 نشان داده شده است. مجموع اعتبارات وزارتخانه مذکور و دستگاه‌های تابعه آن با 30 درصد رشد از اعتبار 151 هزار میلیارد ریال سال 1402 به 196 هزار میلیارد ریال در سال 1403 می‌رسد. 94 درصد اعتبارات مذکور در سال 1403 یعنی بالغ‌بر 185 هزار میلیارد ریال مستقیماً از طریق ستاد مرکزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، صرف برنامه‌ها خواهد شد و فقط 6 درصد آن از طریق دستگاه‌های تابعه وزارت ارتباطات هزینه خواهد شد. همچنین بالغ‌بر 171 هزار میلیارد ریال، معادل 87 درصد از اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های اجرایی تابعه آن در سال 1403 به‌صورت تملک دارایی‌های سرمایه‌ای خواهد شد. این شاخص در سال 1402 حدود 85 درصد بوده است.

از نکات قابل‌توجه در بخش اعتبارات دستگاه‌های تابعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، کاهش80 درصدی اعتبارات مستقیم سازمان فضایی در بخش تملک دارایی سرمایه‌ای است. با‌این‌وجود، این موضوع به‌معنای کاهش اعتبارات حوزه فضایی کشور نخواهد بود، زیرا بررسی عناوین پروژه‌های تملک دارایی سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد، صرفاً بخش عمده‌ای از اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای حوزه فضایی از سازمان فضایی به دستگاه مرکزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل شده است. لذا اعتبارات حوزه فضایی با نظارت بیشتر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به مصرف خواهد رسید.

مرکز ملی فضای مجازی نیز در بودجه سال 1403 با کاهش اعتبارات به میزان 15 درصد مواجه شده که دلیل آن نیز کاهش در اعتبارات تملک دارایی این دستگاه بوده است. اعتبارات هزینه‌ای مرکز ملی فضای مجازی با 66 درصد افزایش از اعتبار 370 میلیارد ریال سال 1402، به اعتبار 614 میلیارد ریال در سال 1403 رسیده است؛ اما اعتبارات تملک دارایی مرکز ملی فضای مجازی در سال 1403 به میزان 21 درصد کاهش خواهد یافت.

تحلیل جدول اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی به‌عنوان دو دستگاه سیاستگذار (جدول 7) نشان می‌دهد، دستگاه‌های اجرایی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات حدود 0/9 درصد از مجموع اعتبارات‌ ملی را به‌خود اختصاص می‌دهند. از این مقدار سهم اعتبارات هزینه‌ای، حوزه فاوا حدود 0/14 درصد از کل اعتبارت هزینه‌ای – ملی دستگاه‌های اجرایی کشور و سهم اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای حدود 6/68 درصد از کل اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای – ملی است. همچنین، اعتبارات اختصاصی این حوزه 0/07 درصد از کل اعتبارات اختصاصی – ملی دستگاه‌های اجرایی را شامل می‌شود.

نکته مثبت در رابطه با بودجه بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، تراز مثبت بین درآمدها و اعتبارات دولت در این بخش است که این موضوع نشان‌دهنده عدم وابستگی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور به سایر منابع درآمدی دولت به‌منظور پوشش هزینه‌های خود است. مطابق جدول 1 درآمدهای این حوزه برای سال آینده در حدود 230 هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود و مطابق جدول 4، مجموع اعتبارات این بخش (مشتمل‌بر اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی سرمایه‌ای و اختصاصی) حدود 201 هزار میلیارد ریال است.

 

جدول 4. اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل دستگاه سیاستگذار

(جدول 7. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی) در لایحه بودجه سال 1403

میلیون ریال

شماره دستگاه

عنوان دستگاه

هزینه‌ای

تملک

اختصاصی

جمع

درصد رشد

1402

1403

1402

1403

1402

1403

1402

1403

113586

ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻓﻀﺎﻳﻲ اﻳﺮان

1,183,611

1,463,600

110,000

0

1,000,000

1,000,000

2,293,611

2,463,600

7

149000

وزارت ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت

14,495,086

15,395,776

116,587,000

169,165,013

0

0

131,082,086

184,560,789

41

149001

ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت

1,235,716

1,431,500

20,000

120,000

400,000

400,000

1,655,716

1,951,500

18

149008

دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﺷﻮرای اﺟﺮاﻳﻲ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت

30,000

35,000

8,000

0

0

0

38,000

35,000

8-

149100

ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮرات و ارﺗﺒﺎﻃﺎت رادﻳﻮﻳﻲ

2,569,818

3,102,653

163,000

163,000

0

0

2,732,818

3,265,653

19

149200

ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻀﺎﻳﻲ اﻳﺮان

640,596

965,136

11,596,000

1,440,000

0

0

12,236,596

2,405,136

80-

149300

ﭘﺎرک ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوری ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت

381,441

450,000

82,063

108,335

600,000

500,000

1,063,504

1,058,335

0

283100

ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﭘﺴﺖ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان

0

0

97,000

97,000

0

0

97,000

97,000

0

283300

ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ارﺗﺒﺎﻃﺎت زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ

0

0

0

0

0

0

0

0

-

جمع اعتبارات وزارت ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت (جدول 7)

20,536,268

22,843,665

128,663,063

171,093,348

2,000,000

1,900,000

151,199,331

195,837,013

30

101077

اعتبارات مرکز ملی فضای مجازی (جدول7)

370,319

614,462

5,782,000

4,571,000

0

0

۶,۱۵۲,۳۱۹

۵,۱۸۵,۴۶۲

15-

جمع اعتبارات وزارت ارتباطات و مرکز ملی فضای مجازی (جدول 7 لایحه بودجه)

20,906,587

23,458,127

134,445,063

175,664,348

2,000,000

1,900,000

157,351,650

201,022,475

28

جمع کل اعتبارات ملی (جدول 7 لایحه بودجه)

13,467,080,724

16,454,112,921

1,587,180,351

2,629,885,000

1,786,552,950

2,687,825,000

16,840,814,025

21,771,822,921

29

سهم حوزه فاوا از اعتبارات ملی (جدول 7) بر‌حسب درصد

0/16

0/14

8/47

6/86

0/11

0/07

0/93

0/92

-

 

5.اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های زیرمجموعه آن و مرکز ملی فضای مجازی در ردیف‌های متفرقه منتقل شده به جدول 7 بودجه

ساماندهی ردیف‌های متفرقه و امکان انتقال آنها به ردیف‌های ذیل دستگاه‌های اصلی یکی از ویژگی‌های برجسته ذکر شده ازسوی دولت برای بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 بوده است. این موضوع بدان معناست که بخش عمده‌ای از ردیف‌های اعتباری متفرقه در بودجه باید در ذیل دستگاه اصلی سیاستگذار ساماندهی شده باشند. بررسی جدول 1-7 و 9 لایحه بودجه سال 1403 نشان می‌دهد که این موضوع در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌خوبی رعایت شده است.

در این راستا، اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های زیرمجموعه آن و مرکز ملی فضای مجازی در ردیف‌های متفرقه منتقل شده به جدول 7 بودجه سال 1403در جدول ذیل نشان داده شده است. از مجموع حدود 201 هزار میلیارد ریال اعتبارات بخش فاوا در سال 1403، بالغ‌بر 185 هزار میلیارد ریال آن به‌صورت اعتبارات متفرقه منتقل شده به دستگاه اصلی و در دو قالب اعتبارات متمرکز درآمد- هزینه (شماره طبقه‌بندی 730000) و اعتبارات ردیف‌های موردی یا موقت (شماره طبقه‌بندی 750000) توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های زیرمجموعه آن و مرکز ملی فضای مجازی هزینه خواهد شد. از این میزان اعتبار بیش از 91 درصد یعنی حدود 169 هزار میلیارد ریال به‌صورت تملک دارایی به مصرف خواهد رسید.

 

جدول 5. اعتبارات وزارت ارتباطات و دستگاه‌های تابعه آن و مرکز ملی فضای مجازی در ردیف‌های  متفرقه منتقل شده به جدول 7 بودجه سال 1403

میلیون ریال

شماره طبقه‌بندی 1402

شماره طبقه‌بندی

عنوان دستگاه

موضوع

هزینه‌ای

تملک دارایی‌های سرمایه‌ای

جمع کل (سال 1403)

اعتبارات متمرکز درآمد - هزینه

730002

730000-3

مرکز ملی فضای مجازی کشور

اجرای طرح‌های زیرساختی و طرح‌های کلان فضای مجازی کشور با تصویب و نظارت شورای عالی فضای مجازی

0

2000

2000

530094

730000-109

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻠﻲ اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﺤﻞ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ ﭘﻴﺎﻣﻚ

0

2,400,000

2,400,000

730076

730000-110

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

اﻳﺠﺎد، تأﻣﻴﻦ و ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘ‌‌‌‌‌های اﻗﺘﺼﺎد رﻗﻮﻣﻲ (دﻳﺠﻴﺘﺎل) و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﻮﻣﻲ ﺑﺨﺶ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت

2,200,000

11,300,000

13,500,000

730077

730000-111

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺘﻮازن زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻠﻲ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم، روﺳﺘﺎیی و ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺷﻬﺮﻫﺎی زﻳﺮ 10 ﻫﺰار ﻧﻔﺮ

600,000

9,000,000

9,600,000

730078

730000-112

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

اﻳﺠﺎد، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺘﻮازن و ﺗﺠﻬﻴﺰ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ‌ﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﻲ، اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ، ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺘﻮای ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻠﻲ اﻃﻼﻋﺎت

5,158,776

59,000,000

64,158,776

730079

730000-113

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻜﻤﻴﻞ زﻳﺮﺳﺎﺧت‌ها و ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺖ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ

900,000

19,000,000

19,900,000

730080

730000-114

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

ﺗأﻣﻴﻦ، ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺠﻬﻴﺰ زﻳﺮ‌ﺳﺎخت‌ها و ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻀﺎﻳﻲ

2,600,000

22,700,000

25,300,000

730081

730000-115

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻜﻤﻴﻞ زﻳﺮﺳﺎﺧت‌‌‌های اﻣﻨﻴﺖ و ﺻﻴﺎﻧﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﺑﺨﺶ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت

600,000

5,000,000

5,600,000

730113

730000-116

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺴﺐ‌و‌ﻛﺎرﻫﺎی ﺧﺮﻳﺪ‌و‌ﻓﺮوش اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در ﻧﻘﺎط روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺴﺖ جمهوری اسلامی ایران

0

2,500,000

2,500,000

730114

730000-117`

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

اﻣﻜﺎن ﺗﺒﺎدل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻃﻼﻋﺎت و پاسخ‌گویی اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻼم‌های ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز دﺳﺘﮕﺎه‌های اﺟﺮاﻳﻲ‌- ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت

1,200,000

1,000,000

2,200,000

730120

730000-118

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺎر (ﻓﻴﺒﺮ) ﻧﻮری ﻣﻨﺎزل و ﻛﺴﺐ‌و‌ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻨﺪ «س» ﺗﺒﺼﺮه «7»

0

24,730,000

24,730,000

 

730000-119

ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮرات و ارﺗﺒﺎﻃﺎت رادﻳﻮﻳﻲ

ﻣﻮﺿﻮع ﺣﻖ‌اﻟﺴﻬﻢ ﺳﺎزﻣﺎن

1,962,653

0

1,962,653

730083

730000-120

ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻀﺎﻳﻲ اﻳﺮان

ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‌ﻫﺎی ﻓﻀﺎﻳﻲ

442,236

1,000,000

1,442,236

اعتبار ردیف‌های موردی (موقت)

750002

750000-8

مرکز ملی فضای مجازی کشور

طرح‌های کلان ملی فضای مجازی کشور

18,000

500,000

518,000

550034

750000-83

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

ایجاد، توسعه و تکمیل پروژه‌های اولویت‌دار دولت الکترونیکی

0

200,000

200,000

750019

750000-84

سازمان فضایی ایران

توسعه فناوری و کاربردهای فضایی

0

10,500,000

10,500,000

جمع اعتبارات متفرقه منتقل شده به جدول 7

(ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی)

15,681,665

168,832,000

184,513,665

 

6.طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی در لایحه بودجه سال 1403

جدول زیر به‌ترتیب اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را نمایش می‌دهد. بررسی این طرح‌ها نشان می‌دهد؛ توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات، تأمین منابع صندوق توسعه شبکه فیبر نوری، توسعه زیرساخت‌های یکپارچه ابری و خدمات دولت هوشمند و تکمیل زیرساخت‌های اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات، توسعه زیرساخت فناوری‌های نوین بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، توسعه زیرساخت‌های فضایی و توسعه متوازن منطقه‌ای خدمات حوزه فاوا، اصلی‌ترین عناوین طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌شمار می‌آیند.

 

جدول 6. طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی در لایحه بودجه سال 1403

شماره ردیف درآمد‌ هزینه در جدول متفرقه

عنوان طرح

جمع مصوبه 1403

730078

توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات

27,920,000

730078

تأمین منابع صندوق توسعه شبکه فیبر نوری

24,730,000

730076

ایجاد و توسعه زیرساخت‌های یکپارچه ابری و خدمات دولت هوشمند

20,030,000

منابع عمومی

تأمین و تکمیل زیرساخت‌های اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات

15,000,000

منابع عمومی

توسعه دانش و زیرساخت‌های‌ فناوری‌های نوین ‌بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

14,005,000

730083

ایجاد، توسعه و تجهیز زیرساخت‌های فضایی

11,199,013

730002

ایجاد و توسعه متوازن منطقه‌ای خدمات بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

9,015,000

منابع عمومی

توسعه زیرساخت‌های خدمات پایه و کاربردی و اقتصاد رقومی

7,022,000

730079

توسعه زیرساخت‌های پایش منابع و نظارت بر سرویس‌های ICT

6,086,000

منابع عمومی

اجرای وظایف امنیت و سالم‌سازی اجتماعی و فرهنگی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

5,000,000

730078

هوشمندسازی زیرساخت‌های شبکه پستی کشور

4,557,000

730078

راهبری کلان فضای مجازی کشور

4,371,000

730078

تعمیرات اساسی و تأمین تجهیزات و ماشین‌آلات‌- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

1,321,000

730077

تعمیرات اساسی و تأمین تجهیزات و ماشین‌آلات‌- مرکز ملی فضای مجازی کشور

200,000

730081

تنظیم و تدوین مقررات و توسعه بازار بخش ICT

123,000

730078

تعمیرات اساسی و تأمین تجهیزات و ماشین‌آلات‌- پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات

120,000

730120

تعمیرات اساسی و تأمین ماشین‌آلات و تجهیزات پارک علم و فناوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات‌

108,335

منابع عمومی

تعمیرات اساسی و تأمین تجهیزات و ماشین‌آلات‌- سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی

40,000

مجموع

150,847,348

 

7.بودجه شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه سال 1403

بودجه شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در جدول ۷ خلاصه شده است. تعداد 6 شرکت ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند و مجموع درآمدهای آنها در سال 1403، بالغ‌بر 338 هزار میلیارد ریال برآورد شده است. از این مبلغ، بیش از 305 هزار میلیارد ریال هزینه شرکت‌های مذکور خواهد بود. 50 درصد سود ویژه این شرکت‌ها در سال 1403، حدود 13 هزار میلیارد ریال خواهد بود. شرکت سهامی ارتباطات زیرساخت بیشترین سود ویژه را در سال 1403 خواهد داشت که حدود 9 هزار میلیارد ریال است. در‌حالی‌که شرکت دولتی پست‌بانک در سال 1403 با درآمدی بالغ‌بر 155 هزار میلیارد ریال بیشترین درآمد را در بین شرکت‌های تابعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خواهد داشت.

 

جدول 7. بودجه شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه سال 1403

شماره طبقه‌بندی

نام شرکت

درآمد

هزینه

50 درصد سود ویژه

سهم دولت از تقسیم سود

استفاده از منابع عمومی دولت

283100

شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران

80,241,595

80,241,595

0

0

97,000

283110

شرکت سهامی خدمات هوایی پست و مخابرات‌- پیام

2,440,000

1,988,468

225,766

11,288

0

283300

شرکت سهامی ارتباطات زیرساخت

97,600,000

79,146,076

9,226,962

322,944

0

283400

سازمان فناوری اطلاعات ایران

3,113,500

3,113,500

0

0

0

283900

شرکت دولتی پست‌بانک

155,075,537

141,075,537

3,570,000

440,895

0

جمع

338,470,632

305,565,176

13,022,728

775,127

97,000

 

8. جمع‌بندی و پیشنهادها

لایحه بودجه سال 1403 در‌حالی آخرین مراحل تصویب خود را در مجلس شورای اسلامی به پایان می‌رساند که سال 1403 در عمل اولین سال از اجرای برنامه هفتم به‌شمار می‌آید. از این منظر، بخش دوم لایحه باید در عمل برشی یک‌ساله از اجرای برنامه هفتم و احکام مصوب در بخش اول بودجه سال 1403 را محقق سازد. اصلی‌ترین محورهای مورد اشاره در برنامه هفتم و احکام بخش اول بوجه عبارتند از: ارتقای امنیت سایبری دستگاه‌های عمومی، توسعه فیبر نوری، توسعه اقتصاد دیجیتال (با اولویت‌های تسهیل دسترسی داده، هوش مصنوعی و ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود)، نقش‌آفرینی کشور در ترانزیت بین‌المللی داده و حمایت از توسعه صنعت میکروالکترونیک و گوشی تلفن همراه.

در این راستا، بررسی طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای حوزه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد، دولت در لایحه بودجه سال 1403 تلاش کرده است که به میزان قابل‌قبولی اهداف بودجه‌ای مد‌نظر برنامه هفتم را مد‌نظر قرار دهد.

پیشنهاد اصلاح برخی از ردیف‌های مرتبط با حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش دوم لایحه بودجه 1403:

  1. اصلاح ردیف 43 از شماره طبقه‌بندی 530000 در جدول 9 لایحه (صفحه 78) با‌عنوان «حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند داخلی».

دلایل توجیهی: در این ردیف مرجع و متولی هزینه‌کرد اعتبارات این ردیف مشخص نشده است. طبق بند «19» از ماده (5) سند طرح کلان و معماری شبکه‌ ملی اطلاعات (مصوب شورای عالی فضای مجازی‌– سال 1401)، حمایت از تولید گوشی تلفن‌های همراه هوشمند داخلی برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است؛ اما طبق بند «17» ایجاد سیستم ‌عامل داخلی برای تلفن همراه برعهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. لذا برای تحقق وظایف دو وزارتخانه مذکور در زمینه حمایت از تولید گوشی تلفن‌های همراه هوشمند داخلی پیشنهاد می‌شود اعتبارات این ردیف بین وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و‌ ارتباطات و فناوری اطلاعات تقسیم شود.

پیشنهاد اصلاحی: عنوان ردیف 43 از شماره طبقه‌بندی 530000 در جدول 9 لایحه (صفحه 78) به‌صورت زیر اصلاح شود:

«حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند داخلی (3000 میلیارد ریال سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت و 2000 میلیارد ریال سهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات)».

 

  1. اصلاح ردیف 75 از شماره طبقه‌بندی 550000 در جدول 9 لایحه (صفحه 81) با عنوان: ‌«طرح‌های پیشران دانش‌بنیان با اولویت حوزه‌های هوش مصنوعی، کوانتوم، میکروالکترونیک و ... (5000 میلیارد تومان سهم معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، 2000 میلیارد تومان سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت)».

دلایل توجیهی: در ماده (66) برنامه هفتم ، وظایف متعددی در زمینه توسعه زیرساخت‌های اقتصاد رقومی (دیجیتال) و زیرساخت‌های ذخیره‌سازی و پردازش سریع بر‌عهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات گذاشته شده است. این زیرساخت‌ها به‌عنوان پیشران توسعه هوش مصنوعی و سایر طرح‌های دانش‌بنیان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات محسوب می‌شوند. لذا پیشنهاد می‌شود بخشی از اعتبارات این ردیف به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز تخصیص داده شود.

پیشنهاد اصلاحی: عنوان ردیف 75 از شماره طبقه‌بندی 550000 در جدول 9 لایحه (صفحه 81) به‌صورت زیر اصلاح شود:

«طرح‌های پیشران دانش‌بنیان با اولویت حوزه‌های هوش مصنوعی، کوانتوم، میکروالکترونیک و ‌... (4000 میلیارد تومان سهم معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، 1000 میلیارد تومان سهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، 2000 میلیارد تومان سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت)».

 

  1. بخش اول و دوم لایحه بودجه سال 1403.
  2. برنامه هفتم پیشرفت، فصل 13، مواد (64، 65 و 66).
  3. قانون بودجه سال 1402.